Eimreiðin - 01.05.1966, Page 51

MEDFERÐ LlFANDl MÁLS
139
þessi reglubundni, fagri framburður ætti að vera sparibúningur
málsins; þannig ætti að kenna málið í öllum skólum og þannig ættu
abir menntaðir menn að tala. — Réttmæli er undirstaða réttritunar.“
Þessi orð hins gáfaða landlæknis eru enn í fullu gildi. Vert er að
yekja athygli á síðustu setningunni: „Réttmæli er undirstaða rétt-
ritunar." Við þurfum ekki að leita lengi til þess að finna rökstuðn-
ing fyrir þessari skoðun; hver hefur ekki einhverntíma fengið bréf
þar sem auðveldlega má lesa úr rithættinum framburðargalla höf-
undar, svo sem flámæli, linmæli o. s. frv.
Sé því skoðun Guðmundar Björnssonar rétt, að réttmæli sé undir-
staða réttritunar, liggur í augum uppi, hve réttur og fagur fram-
burður móðurmálsins er nauðsynlegur hverjum manni.
I sambandi við vaknandi áhuga á fögrum framburði móðurmáls-
ms er skylt að minnast hér sjóðsstofnunar Helga Hjörvars og konu
hans til minningar um son þeirra, Daða, en tilgangur þess sjóðs er
að verðlauna fegurst mál talað í útvarp, að mér skilst.
Þótt þeir, sem kenna íslenzku í skólum okkar, ætti ekki að verða
skotaskuld úr því að leiðrétta meinlegustu villur í framburði nem-
enda, ber hins að minnast, að hér á landi hefur engin samræming ís-
lenzks framburðar enn átt sér stað. Má reyndar segja, að hún hafi
ekki verið framkvæmanleg, sökum skorts á nauðsynlegum undirbún-
mgi. Einn kennari notar þennan framburð, annar hinn, og fer það
venjulega eftir því, hvaðan menn eru ættaðir af landinu; og sama
máli gegnir auðvitað um okkur leikara, presta, þingmenn, útvarps-
þtdi og aðra þá, er skilyrði liafa til að móta framburð öðrum fremur.
En það er satt að segja ekki vandalaust fyrir erlendan stúdent.
senr kemur hingað til íslands til þess að læra að tala málið. Af
kennslubókum í íslenzku fyrir útlendinga er tæplega um annað að
t'æða en bók dr. Stefáns Einarssonar annars vegar og hins vegar bók
Sigfúsar Blöndals, bókavarðar. En guð hjálpi þeim stúdenti, sem
Ktlar að notafæra sér báðar bækurnar, því þá Stefán og Sigfús grein-
lr á um aðalatriði þessa máls. Hefur hvor sinn framburð. Er þetta
gott dæmi um ósamræmið og óreiðuna, sem ríkir í þessum efnum á
íslandi.
Þeim sem hafa haft eðlilegar áhyggjur út af þessu ófremdarástandi
tungunnar var því óblandið gleðiefni, þegar dr. Björn Guðfinnsson
^tóf rannsóknir sínar á íslenzkum framburði. En upphaf þess máls
Var það, að á haustþinginu 1939 hafði verið áætlað nokkurt fé á
fjárhagsáætlun Ríkisútvarpsins „til málfegrunar eftir fyrirmælum