Eimreiðin - 01.05.1966, Page 54

142
ElMREIÐlN
Samkvæmt þessu skal t. d. bera fram:
1) lifa, muna, vera, för, en ekki lefa, möna, vira, fur.
2) hvalur, hvitur, hvolpur, ekki kvalur, kvitur, kvlopur.
3) tapa, láta, sækja, aka, en ekki taha, láda, sægja, a-ga.
III. Jafnhliða þessari samræmingu skal stuðla að varðveizlu
fornra og fagurra mállýzkna, sem enn ber nokkuð á í land-
inu og komið gæti til greina, að síðar yrðu felldar inn í hinn
samræmda framburð. (Þ. e. sérstaklega rn-, ri- frarn huröinn
skaftfellska og raddaða framhurðinn norðlenzka.
Síðan ég hóf að kenna leiklistarnemum og öðrum framsögn og'
upplestur 1947, hef ég jafnan lagt áherzlu á þetta þrennt, sem ein-
mitt kemur fram í tillögum dr. Björns, það er réttmæli sérhljóða,
hv-framburð og harðmæli. En það sem mér kann að hafa tekizt að
kenna í þessum efnum hefur fljótlega gleymzt, þegar nemendur
héldu áfram nárni í öðrum skólum eða tóku að leika í leikhúsum
þar sem enginn skeytti um fagran framburð íslenzkrar tungu. Það
liggur vitanlega einnig í augum uppi, að í þessu stórmáli fá eiu-
stakir kennarar ekki rönd við reist tilhneigingunni til að lina og
fletja framburðinn.
Það er skylda þeirra sem stjórna menningarmálum þjóðarinnar
að taka nú þegar ákveðna afstöðu til þessa máls. Þetta er menn-
ingarmál, sem þolir enga bið; það hefur þegar dregizt alltof lengn
Hér er hætta á ferðum, sem nauðsynlegt er að horfazt í augu við,
þróun sem Joarf að stöðva, Jdví með óbreyttu ástandi er aðeins tíma-
spursmál hvenær t. d. harður framburður er horfinn með þjóðinni
og sama er að segja um hv-framburðinn. Rannsóknir dr. Björns
Guðfinnssonar hafa sýnt, svo ekki verður um villzt, að hvorttveggja
framburðurinn er á undanhaldi. Ef ekki verður aðhafzt í þessuni
málum verður að líta svo á, að stjórn fræðslumála sé Jressari Jrróun
samþykk, en ég hef ástæðu til að ætla allt annað.
III.
Þá kem ég að Jdví, sem hneykslar mig einna mest í meðferð mælts
máls, en Jrað er sú staðreynd, að fæstir íslendingar eru læsir, a. m-
k. ekki í þeirri merkingu, sem ég legg í orðið „læs“.