Eimreiðin - 01.04.1973, Blaðsíða 35

EIMREIÐIN
i'arin ár. Mun ég drepa á tilraunir til að meta nettóáhrif skóla-
göngu á tekjur, minnast á náskylt verkefni, álirif fjárfestingar
í menntun á tekjudreifingu, og loks fara nokkrum orðuin um
samhengi menntunar vinnuafls og þjóðarframleiðslu og jafn-
framt geta áætlana þeirra um mannaflaþarfir, sem náð hafa
mikilli útbreiðslu á undanförnum árum.
iii. Áhrif skólagöngu á tekjur.
Miklum vitnisburði hefur nú verið safnað viðs vegar að úr
heiminum um meðaltekjur starfshópa með ólíka menntun. Nið-
urstaðan hefur nær alls staðar verið hin sama, meiri menntun
fylgja að jafnaði hærri laun. Samanburður á tilkostnaði ein-
staklinga við að ljúka námi, svo sem háskólanámi, og tekju-
hækkuninni, sem áætlað er að fylgi, liefur sýnt, að nám er góð
fjárfesting. Arðurinn er yfirleitt meiri en almenningur fær
fyrir fé, sem ávaxtað er á almennum peningamörkuðum. Mennt-
un er einnig talin styrkja þjóðarbúskapinn og atvinnurekstur
eftir ýmsum óheinum leiðum. Ótalin eru þá hin andlegu verð-
mæti.
Mikil gagnrýni hefur komið fram á þessa útreikninga. Margt
hefur verið tínt til, og oft liefur verið á það bent, að samfylgni
lekna og skólagöngu getur stafað af öðru en bókvitinu. Háar
meðaltekjur langskólamanna kunna til dæmis að orsakast af
því, að þeir hafi meiri almenna hæfileika en gengur og gerist
og komi óvenju oft frá broddborgaraheimilum, sem hafa góð
sambönd, eins og sagt er, og geta komið hörnum sínum í góðar
stöður. Gagnaskortur liefur til skamms tíma komið í veg fyrir
nákvæma greiningu áhrifa þessara ólíku þátta á launamyndun.
Slíkar rannsóknir eru þó á byrjunarstigi. Fyrir skömmu barst
mér i hendur glæný doktorsritgerð frá Bandaríkjunum eftir
ungan hagfræðing, sem siðastliðin fjögur ár hefur unnið þarft
verk á þessu sviði. Ritgerð lians er þáltur í geysimikilvægum
rannsóknum, sem nú standa yfir, og taka munu 15 ár, enda eru
þær hinar víðtækustu, er fram hafa farið á afkomu fólks á
bandaríska vinnumarkaðinum. Annast þær vísindastofnun í
Oliio-fylki, í samvinnu við Hagstofu landsins og Atvinnuráðu-
ueyti. Höfundur ritgerðarinnar, Andrew Kolien að nafni, bygg-
u' á mjög ítarlegum upplýsingum um vísindalegt úrtak banda-
i'iskra karla á aldrinum 14-24 ára. Má þar telja vitneskju um
fjölskyldumál, skólagöngu, árangur á hæfnisprófum, auk upp-
lýsinga um atvinnu og tekjur. Við þessar rannsóknir var notuð
svonefnd path-analysis, en með þeirri aðferð er unnt að greina
n>illi heinna og ólieinna áhrifa hinna ýmsu þátta, sem ákvarða
123