Eimreiðin - 01.04.1973, Blaðsíða 36

EIMREIÐIN
árangur á yinnumarkaði. Rannsóknirnar liafa meðal annars
leitt í ljós, að í Bandaríkjunum hefur heimilisaðstaða aðeins
óbein áhrif á tekjur ungra manna. Þættir, svo sem menntun
móður, hafa áhrif á liæfni og árangur nemenda, og börn auð-
ugra manna halda yfirleitt hlutfallslega langt á námsbrautinni,
en hæfni og lengd skólagöngu hafa svo áhrif á launin, þegar
unglingurinn fer að vinna. Hins vegar getur fjölskyldan ekki
haft bein áhrif á afkomu afkvæmis á vinnumarkaði eftir að
skóla sleppir. Börn efnafólks og broddborgara eiga auðvelt með
að afla mannauðs, en yfirleitt tekst ekki að koma algerum ó-
nytjungum í mikilvægar stöður. Gáfur manna og hæfileikar hafa
hins vegar bæði bein og óbein áhrif á laun. Sem vænta má, liafa
þessir eiginleikar áhrif á námsárangur og lengd skólagöngu, en
að auki hafa gáfur bein áhrif á starfsárangur. Áætlar Kohen,
að um 30% af tekjumismun hópa með ólíka menntun stafi af
hæfileikamismun milli hópanna og sé óháð menntuninni. Með
öðrum orðum, hæfileikamönnum gengur vel á vinnumarkaði,
hvort sem þeir eru langskólagengnir eða ekki, en þó miklu betur,
ef þeir mennta sig. Fjárfesting í menntun er þvi eltki fyllilega
jafn arðbær og talið var, en skilar samt góðum ágóða. Læt ég
þar með útrætt um þetta afarflókna mál, en rannsókn þess er,
sem fyrr segir, enn á byrjunarstigi.
iv. Fjárfesting í menntun og tekjudreifingin.
1 National Bureau of Economic Research í New York-borg hafa
tveir hagfræðingar, þeir Jacoh Mincer og Barry Chiswick, unnið
merkt brauti’yðjendastarf við rannsóknir á tekjudreifingu á
grundvelli mannauðsfræða. Hafa nokkrar af niðurstöðum þeirra
birzt opinberlega síðastliðin 2-3 ár. Rannsóknirnar liafa náð til
dreifingar tekna — bæði launatekna og afraksturs af eignum —
meðal hvítra Bandaríkjamanna, er búa i borgum. Er það nið-
urstaða þeirra, að 87% af ójöfnuði árstekna á tímabilinu 1049
til 1969 megi skýra með mismunandi menntun, starfsreynslu
og atvinnuleysi einstaklinga. Þessar niðurstöður eru að mörgu
leyti merkilegar. Meðal annars hefur sænski hagfræðingurinn,
Assar Lindheck, leitt að því athygli í bók sinni, The Economics
of the New Left: An Outsiders View, að afnám eignarréttarins
í Bandaríkjunum mundi hafa sáralítil áhrif á tekjudreifinguna.
Ójöfnuður tekna stafar þar aðallega af mismunandi menntun,
starfsreynslu og atvinnuleysi einstaklinganna, sem fyrr segir.
Okkur ætti einnig að vera Ijóst, að stórhækkaðir erfðafjárskatt-
ar mundu hafa lítil áhrif til jöfnunar. Álnamenn tryggja stöðu
barna sinna í þjóðfélaginu með því að efla framleiðslugetu
124