Eimreiðin - 01.04.1973, Blaðsíða 14

tlMREIÐIN
]iafa slíkt í hámælum. Landhelgisdeilan sýnir þó, hvers vænta
má, ef þessar þjóðir telja íslendinga skerða hagsmuni þeirra.
Þá er umsvifalaust gripið til efnahagsþvingana, eins og
Efnahagsbandalagið gerir nú, meðan ósamið er við Þjóðverja.
En þetta, sem hér er sagt, á elcki eingöngu við um nágranna-
þjóðir okkar. Ég tel allsendis óvíst, að Kínverjar, vinveitt stór-
veldi, sem við verðum að taka nokkurt tillit til, hafi áhuga á
því, að skipan varna á Islandi sé breytt. Ráða þar deilur þeirra
vlð Rússa. Við verðum sem sé að gera okkur ljóst, að við erum
háðir stórveldunum í vestri og höfum í reynd alls ekki óheft
svigrúm, þótt annað sé venjulega látið í veðri vaka. Þrátt fyrir
þetta finnst mér, að íslendingar megi eftir atvikum vel við það
nágrenni una, sem þeir húa við.
— Ilvernig væri eðlilegt að skipa landvörnum á íslandi, ef
ekki kæmu til eindregnar óskii nágrannaríkjanna, þ. e. ef fs-
lendingar væru óbundnir af vilja þeirra?
S. L.: Ég treysti mér ekki lil þess að svara því. Við hljótum
að sjálfsögðu að meta, livort við eigum sameiginlega hagsmuni
með þessum þjóðum, t. d. Bandaríkjamönnum, Dönum og
Norðmönnum. Málið liefur aldrei legið fyrir á þann hátt, sem
um er spurt og fyrirfram er ekki hægt að útiloka neina skipan
mála, ef aðstæður breyttust. En eins og málum er nú háttað,
álít ég, að við hljótum í þessum efnum að meira eða minna
leyti að taka mið af nágrannaþjóðunum. í sáttmála Atlants-
hafsbandalagsius segir, að árás á eitt aðildarríkið jafngildi
árás á þau öll. Ýmsir hafa varpað fram þeirri spurningu, hvort
þetta ákvæði eitt sé okkur ekki næg trygging. Um það má að
sjálfsögðu deila, en fer þó í reynd eftir afstöðu nágrannaríkj-
anna.
SAMSKIPTI ÍSLENDINGA OG VARNARLIÐSINS
— Þú hefur talið, að samskiptum íslendinga við varnarliðið
sé ekki skipað á þann hátt, sem beztur væri. Hvort veldur þessu
linkind íslenzkra ráðamanna eða yfirgangur varnarliðsins?
S. L.: Hvorttveggja. Eins og ég hef áður tekið fram, hættir
stórveldum mjög til að lifa í einangruðum menningarheimi og
þröngva eigin menningu upp á smáþjóðir í grennd við sig,
bæði vitandi og óvitandi. Þetta á ekki sízt við um Bandarikja-
menn. Hvar sem Bandaríkjamaður fer, er eins og hann þurfi
að hafa landið sitt i farangrinum. Eitt af mörgum dæmum um
þetta er einmilt hermannasjónvarpið i Keflavik. Ég hef reynd-
ar aldrei skilið, af hverju hermennirnir geta ekki notað íslenzka
sjónvarpið, sem er livort eð er að mestu leyti á ensku. Væri það
102