Eimreiðin - 01.04.1974, Blaðsíða 18

EIMREIÐIN
sldpli af undirstöðuatvinnuvegi okkar; og jafnframt því sem
rikisvaldið lætur hjá líða að ráðast gegn hinum kerfisbundnu
orsökum verðbólgu, þá hefur liún ósi)art verið notuð til að
réttlæta sivaxandi afskipti ríkisvalds af atvinnulífinu og efna-
hagskerfinu almennt. Afleiðing þessa hefur verið aukin óhag'-
kvæmni í rekstri haglcerfisins og vaxandi hlutverk skriffinnsku-
bákns hins opinbera. Ef mönnum finnst skrifstofuveldi og sam-
þjöppun fjármálavalds hafa gengið úr hófi fram, þá eru slíkar
eðlilegar afleiðingar verðbólgukerfisins. Ef snúið skal við á
þessari braut, verður ekki komizt hjá gagngerum umbótum á
hagkerfinu.
— Svo að vikið sé aftur að lífeyrissjóðiinum, þá hafa komið
fram tillögur um að hagnýta hluta fjármagns þeirra í húsnæðis-
lánakerfi hins opinbera. Hvað má segja um þá hugmynd?
— Iðgjaldatekjur lífeyrissjóða eru verulegur liluti heildar-
sparnaðar i hagkerfinu. Þar af leiðir, að viðunandi stjórn fjár-
mála hlýtur að krefjast þess, að fjármagni þessu sé beint í
hagkvæmustu farvegi, og þá e.t.v. í húsnæðislánakerfið. Við
þær aðstæður, sem nú ríkja, er lítill áhugi meðal stjórna líf-
eyrissjóða að festa fé sitt í hinu opinbera lánakerfi, og erfitt
væri að réttlæta lögbindingu slíks, eins og komið hafa fram
tillögur um. Vextir eru miklu lægri en verðbólgan, og því
myndi slík lögbinding jafngilda eignaupptöku hjá meðlimum
lífeyrissjóða, til hagsbóta fyrir þá, sem fá lán úr húsnæðis-
lánakerfinu. Öðru máli gegnir um lán lífeyrissjóða til eigin
félaga, þar sem tap á lífeyri eða dánarbótum síðar á æfinni
jafngildir verðbólgu „gróða“ lántakenda.
í Ijósi þessa, verður að greiða raunhæfa vexti fyrir það fé,
sem líleyrissjóðirnir kunna að leggja til húsnæðislánakerfis
hins opinhera. Þess skal einnig getið, að vart er réttlætanlegt
að mismuna félögum lifeyrissjóða við veitingu opinberra hús-
næðislána. Við lán liins opinbera er fjármagn fært frá skatt-
greiðendum lil lántakenda, en við lán lífeyrissjóða geldur lán-
takandi þess í bótagreiðslum, sem ávinnast kann við lántöku.
— Myndi hækkun vaxta ekki leiða til aukinnar verðbólgu,
þar sem framleiðslukoslnaður myndi verða hærri?
— Svo þarf ekki að vera, ef undanskilin eru fyrstu áhrif
vaxlahækkunar. Umframeftirspurn hefur verið helzta einkenni
verðbólgu á íslandi, og þar sem vaxtahækkun dregur úr eftir-
spurn, sluðlar hún að lægri verðbólgu. Vaxtahækkun hefur
])essi áhrif af tveimur ástæðum (i) við hækkandi vaxtakostnað
dregur úr neyzlu og fjárfestingu, sem fjármögnuð er með lán-
um, og (ii) þar sem arðbærra verður fyrir einstaklinga og