Eimreiðin - 01.04.1974, Blaðsíða 61

EIMREIÐIN
Við þurfum vissulega á þekkingu að halda, ef við eigum að
geta slaðið okkur sem einstaklingar og menn í hinni miklu sam-
keppni nútímans. Þekkingu er ekki unnt að öðlast átakalaust,
en áreynsla er til góðs. Hún leysir úr læðingi þrótt mannsins,
veitir tilfinningu um tilgang og ánægju. Skólinn getur ekki tek-
ið við hlutverki heimilanna, en foreldrar geta krafizt þess, að
skólinn kenni hörnum þeirra að gera kröfur til sjálfra sin.
Menntun kennara þarf að rannsaka niður í kjölinn. Á því sviði
er að verða gæðarýrnun, sem foreldrar geta ekki látið óátalið.
Skólinn verður að vera tengdur vísindum nánum böndum.
Munur á vísindum og hjátrú er afstæður í tíma, en munur vís-
indalegra og tilfinningalegra staðreynda er alger, þvi að hann
cr, hvort menn trúa á þekkingaraukingu. Viðurkenni menn það,
setja þeir sig undir dómstól skynseminnar. Það er mannhyggja.
Ef menn láta undir höfuð leggjast að nýta þau hjálpartæki,
sem til eru, þá gefa þeir sig lyginni á vald. Slíkur er hinn breiði
vegur tækifærissinna og múghyggjumanna.
Virðing fyrir sannleikanum og virðing fyrir náunganum er í
raun og veru liið sama. Virðing fyrir sannleikanum er einmitt,
hversu menn virða vilja annarra, hversu menn sannreyna eig-
in sannleika gegn því, sem skynsemi þeirra hefur gert að lög-
um. Hvorugt getur án hins verið, og annað er forsenda hins.
Hér er líka um að ræða rétt meirihluta og vilja minnihluta.
Sá, sem sækist eftir stjórnmálavöldum, á ekki að leitast við að
beita áhrifum sinum á meirihlutann, heldur Iáta sér nægja að
upplýsa og rökræða. Hann á að bera virðingu fyrir rétti minni-
hlutans bæði til skoðanamyndunar og skoðanadreifingar. Meiri-
hlutinn verður að vera fús til málamiðlunar. Slikt er hið rétta
samband sannleiksleitar og lýðræðis. Eitthvað djúpstætt og
einstaklingsbundið liggur í viðurkenningu á sameiginlegum
hugsunarbrautum okkar: Þekking á liffræðilegu umhverfi okk-
ar, sem ekki má ráðast á án þess að eyðilagt sé, og vitund um
þau lögmál, sem ræður okkur öllum og við getum ekki barizt
gegn án þess að færa lir skorðum andleg lifsskilyrði okkar.
(Lausleg þýðing: S. S.)