Eimreiðin - 01.04.1974, Blaðsíða 11

EIMREIÐIN
deildar í þessari framleiðniaukningu, og er þá verðbólgan not-
uð til tekjutilfærslu. Það eru gild rök fyrir því, að allir þegnar
þjóðfélagsins eigi að njóta hluta af aukinni framleiðni í sjávar-
útvegi, eins og síðar mun vikið að. í nútíma hagkerfi megna
markaðsöflin ekki að fullu að dreifa þessari framleiðniaukn-
ingu meðal framleiðsluþátta, og þurfa því aðrar leiðir að koma
til viðbótar. Ekki Iiefur tekizt að finna viðunandi leiðir til
þessarar tekjutilfærslu, og er þar fólgin meginástæðan fyrir
hinni miklu verðbólgu á íslandi. Þjóðin öll ber af þessu skaða,
því að verðbólgan er óhagkvæm og óréttlát lcið til dreifingar
tekjuaukningar í hagkerfinu.
— Að ofciti er rætt um sjávarútveginn, sem ]uí atvinnugrein,
sem lagt hefur öðrum greimim til efnahagsleg verðmæti. Hvern-
ig má það vera, ef hliðsjón er höfð af hinum verulegu ríkis-
styrkjum, sem oft hafa verið nauðsynlegir til að halda sjávar-
ú tveginum gangandi ?
— Hér er ekki um mótsögn að ræða, heldur er cinungis þörf
rikisstyrkja til sjávarútvegsins, þegar tekjutilfærslur frá hon-
um í gegnum verðbólgukerfið bafa keyrt úr hófi fram. Þetta
verður augljóst, ef hugað er að hlutverki gengisskráningar í
íslenzka hagkerfinu. Eins og áöur er gelið, er aukning gjald-
eyrisvarasjóða venjulega samfara gróskutímabili í sjávarút-
vegi; aukning þessi er síðan talin réttlæta fast gengi. Því er
það, að þrátt fyrir vaxandi útgjöld sjávarútvegsins á verð-
bólgutímum, vegna launa og annars innlends kostnaðar, þá
fær sjávarútvegurinn fast verð (skráð gengi) fvrir þann gjald-
eyri sem fæst fyrir útflutning sjávarafurða. Vaxandi kostnaður
innanlands, jafnframt því sem gengi krónunnar er óbreytt, er
í raun mikilvirk Icið til tekjutilfærslu, eins og sýna má með
dæmi: Síðla árs 1968 var gengi krónunnar fellt i 88 kr. á banda-
ríkjadal, en vístitala framfærslukostnaðar má segja að hafi
verið 100 í árslok 1968. Fimm árum síðar, í lok 1973, var gengi
íslenzku krónunnar 84 kr. á dal, en vísitalan var komin í
215. Ef gert er ráð fyrir, að helmingur útgjalda i sjávarútvegi
sé i erlendum gjaldeyri eða fylgi gengi íslenzku krónunnar, en
hinn hehningurinn fvlgi vísitölu framfærslukostnaðar, þá er
það einfalt reikningsdæmi að sýna fram á að rauntekjur i
sjávarútvegi i lok 1973 voru einungis 60% þeirra rauntekna,
sem orðið hefðu, ef hlutfall gengis og vísitölu framfærslukostn-
aðar hefði verið óbreytt frá þvi sem var í árslok 1968. Mis-
munurinn, 40%, hefði því komið í blut annarra atvinnugreina
og þeirra, sem í þeim starfa, sem hlutur þeirra i framleiðni-
aukningu sjávarútvegs á tímabilinu 1968 til 1973.
103