Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Blaðsíða 38

ÁFENGISNEYSLA REYKVÍSKRA UNGLINGA
þótt vísbendingar séu um það að á níunda áratugnum hafi áfengisneysla imglinga í
10. bekk eitthvað dregist saman (Guðrún R. Briem 1989). Ofangreindar kannanir
benda jafnframt til þess að þeir unglingar sem hefja neyslu séu yngri en fyrir 25 ár-
um og þeir drekki oftar. í nýlegum könnunum hefur komið fram að unglingar hefja
áfengisneyslu að jafnaði um 14 ára aldur (Ása Guðmundsdóttir 1994, Einar Gylfi
Jónsson 1993).
Mikilvægt er að stuðla að því að áfengisneysla unglinga hefjist seinna en nú
tíðkast. Rannsóknir hafa sýnt að því fyrr sem einstaklingur byrjar að drekka þeim
mun líklegra er að hann muni síðar meir eiga við erfiðleika að stríða vegna neysl-
unnar (Einar Gylfi Jónsson 1993). Jafnframt hafa komið fram tengsl á milli áfengis-
neyslu fólks og neyslu annarra vímuefna, auk andfélagslegrar hegðunar, s.s.
skemmdarverka, þjófnaða og ofbeldis (Donnermeier 1992).
Grunnur forvamarstarfs hvílir á því að gera sér grein fyrir áfengisneyslu
unglinga á hverjum tíma, m.a. með því að kanna hlutfall þeirra sem neyta áfengis,
hvenær þeir hefja neyslu og hversu mikið þeir drekka. Annar mikilvægur þáttur
þess að styrkja forvamarstarf er að auka skilning okkar á skoðunum og viðhorfum
unglinga til áfengisneyslu. í þessari grein eru kynntar niðurstöður rannsóknar frá
árunum 1994-1995 á áfengisneyslu reykvískra unglinga, fjölda þeirra sem drekkur,
og hve oft og hve mikið þeir drekka. Jafnframt eru dregnar fram þær ástæður sem
liggja að baki því að þeir neyta áfengis eða ekki. Loks eru viðhorf þeirra til áfeng-
isneyslu kynnt.
í rannsóknum hér á landi hefur til þessa verið lögð áhersla á að athuga áfengis-
neyslu unglinga í tilteknum aldurshópum í senn, t.d. 14 til 16 ára. I þessari rann-
sókn er hins vegar sömu einstaklingum fylgt eftir með árs millibili og er það ný-
lunda í íslenskum rannsóknum á áfengisneyslu. Slíkt rannsóknarsnið veitir mikil-
vægar upplýsingar um breytingar sem verða á áfengisneyslu unglinga á tilteknu
tímabili og á viðhorfum þeirra til þess að neyta áfengis.
Með hliðsjón af því að unglingar hefja áfengisneyslu að jafnaði um 14 ára aldur
var könnvmin fyrst lögð fyrir í 9. bekkjum og tók hún til skóla í Reykjavík vorið
1994. í byrjun árs 1995 var könnunin síðan endurtekin. Sá hópur unglinga sem ekki
var byrjaður á að drekka þegar fyrri könnunin var lögð fyrir en var byrjaður við
seinni fyrirlögn var athugaður sérstaklega. Áhugavert þótti að bera saman viðhorf
þessa hóps til áfengisneyslu og ástæður hans í fyrra sinnið fyrir því að neyta ekki
áfengis og þeirra sem enn höfðu aldrei drukkið í seinni fyrirlögn. Með því móti var
leitað svara við þeirri spumingu hvort þeir sem eru u.þ.b. að hefja áfengisneyslu hafi
önnur viðhorf til neyslunnar og telji aðrar ástæður mikilvægar fyrir því að drekka
ekki en þeir sem ekki eru að hefja neyslu. Enn fremur var athugað hvort þessi hópur
sem nýlega var byrjaður á að drekka hafði önnur viðhorf til áfengisneyslu og aðrar
ástæður fyrir því að drekka en hinir sem lengur höfðu drukkið.
Áfengisneysla unglinganna var jafnframt könnuð með hliðsjón af því hvort
fram kæmi kynbundinn munur, stéttamunur og munur eftir fjölskyldugerðum.
36
J