Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Blaðsíða 86

SKÓLASAFNSFRÆÐI - SÉRSTÖK NÁMSGREIN
í könnun á grunnmenntun skólasafnskennara á Norðurlöndum, sem gerð var á
vegum Félags norrænna skólasafnskennara árið 1990 kemur í ljós að í Finnlandi,
Noregi og Svíþjóð eru 85-95% starfsmanna á skólasöfnum kennarar og 5-15%
bókasafnsfræðingar (sjá Töflu 2). Ekki kemur fram hve margir þessara starfsmanna
hafa sérmenntun í skólasafnsfræði. I sömu könnun kemur fram að Danmörk og
Færeyjar hafa þá sérstöðu meðal Norðurlandanna að þar eru eingöngu ráðnir
kennarar í stöðu skólasafnskennara (Ragnhildur Helgadóttir 1991:4-5).
Svör frá þeim skólum sem könnun mín náði til leiddu í ljós að sérmenntun fyrir
skólasafnskennara er í boði í einhverri mynd alls staðar á Norðurlöndum nema á
Grænlandi og í Svíþjóð (sjá Töflu 1). Verður nú gerð grein fyrir því hvernig þessari
menntun er hagað í einstökum löndum.
í Danmörku fer hálfs árs nám fyrir skólasafnskennara fram við Kennaraháskóla
Danmerkur þar sem skólasafnsfræði hefur verið kennd frá árinu 1964. Námið fer
fram í höfuðstöðvunum í Kaupmannahöfn og útibúum skólans í Haderslev, Óðins-
véum, Skive, Vordingborg, Álaborg og Árósum (Hartvig Petersen og Kryger 1994:9).
í Færeyjum er nám skólasafnskennara skipulagt í samvinnu við Kennaraháskóla
Danmerkur og er það talið sambærilegt við námið í Danmörku.
í Finnlandi er nám í skólasafnsfræði í boði við eina menntastofnun, Háskólann í
Uleáborg. Námið er ætlað háskólastúdentum í kennslufræði eða bókasafns- og upp-
lýsingafræði. Námið við Háskólann í Uleáborg tekur sex vikur og er um tvö mis-
munandi námskeið að ræða eftir því á hvorri námsbrautinni viðkomandi nemandi
er.
í Noregi hefur á undanförnum árum verið í boði hálfs árs nám í skólasafnsfræði
við ýmsa kennaraháskóla. Námið er skipulagt eftir áætlun sem unnin var af nefnd
um menntun norskra kennara árið 1989 (Rammeplan ... 1989:6-10). Skólaárið
1994-1995 fór fram nám eftir þessari áætlun við Háskólann á Ögðum og Kennara-
háskólann í Björgvin. Það er ekki tilviljun að námið fór fram við þessar mennta-
stofnanir sem eru staðsettar í fylkjunum Vestur-Ögðum og Hörðalandi því þar
hefur öflugt ríkisstyrkt þróunarstarf á sviði skólasafna farið fram frá árinu 1993
(Kompetanseutvikling i skolebiblioteksektoren ... 1994:1-3).
Á íslandi býður Háskóli Islands fram 30 eininga nám fyrir kennara sem hyggjast
starfa á skólasöfnum. Ber það yfirskriftina Bókasafns- og upplýsingafræði: Aukagrein
fyrir skólasafnverði. Námið er sett saman úr námskeiðum sem eru í boði í almennu
námi til B.A.-prófs í bókasafns- og upplýsingafræði. Skyldunámskeið eru sex og
fela í sér 20 einingar, en þar við bætast valnámskeið (lOe) (Háskóli íslands.
Kennsluskrá ... 1994:446-450). Tvö skyldunámskeiðanna taka sérstaklega mið af
börnum og skólasöfnum en það eru námskeiðin Skólasöfn (5e) og Bókaval. Efni fyrir
börn (3e). Einnig mun námskeiðið Vettvangsnám I-III (3e) einkum miðast við vinnu
á skólasafni. Aðeins 11 einingar af þessum 30, eða um það bil x/s af námsefninu, eru
sérstaklega skipulagðar með þarfir grunnskólans í huga.
84