Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Blaðsíða 77

GERÐUR G. ÓSKARSDÓTTIR
í þriðja lagi eru áherslur skólanna e.t.v. ekki í takt við þróun atvinnulífsins.
Með þessari könnun var aðeins unnt að athuga að hve miklu leyti störfin reyndu á
ákveðna færniþætti. Ekki var unnt að kanna hver færni starfsmanna var í reynd
(nema hvað varðaði einkunnir í íslensku og stærðfræði). Hugsanlegt er að störf
svarenda hafi ekki reynt á aðra færniþætti sem til umræðu voru vegna þess að þeir
hafi ekki búið yfir þeim. Störf geta verið einfölduð vegna þess að erfitt sé að fá
starfsmenn sem búi yfir nægilegri fæmi til að sinna flóknari störfum. Mikil áhersla
er lögð á lestur, ritun og reikning í skólum og Islendingar standa vel að vígi saman-
borið við aðrar þjóðir hvað varðar læsi. Aftur á móti virðist ekki vera lögð mikil
áhersla á þjálfun í samskiptum, frumkvæði og skipulagningu af ýmsu tagi í íslensk-
um framhaldsskólum (Námskrá handa framhaldsskólum 1990). Færni í þessum þáttum
er engu að síður unnt að þjálfa í einstökum greinum þótt þess sé ekki getið í áfanga-
lýsingum eins og kom í ljós í athugun á tveimur iðnbrautum í framhaldsskóla
(Gerður G. Óskarsdóttir 1993). Niðurstöður benda til þess að í meirihluta starfa
reyni á þá færniþætti sem kannaðir voru; því liggur beint við að skólar sinni þjálfun
í þeim. Ef skólamenn vilja starfa í takt við þá þróun þurfa þeir að endurmeta
áherslur í námskrám. Liður í því gæti verið að setja sér það markmið að þjálfa um-
rædda fæmiþætti í nánast öllum námsgreinum og leggja áherslu á að þjálfa þá við
breytilegar aðstæður svo nemendur venjist við að yfirfæra þá frá einum aðstæðum
til annarra. í öllum greinum fléttaðist saman þjálfun t.d. í að leysa vandamál í hópi,
taka ákvarðanir, í samskiptum og nýtingu gagna og upplýsinga við þjálfun í
viðkomandi grein. Slíkar áherslur væru í takt við markmið framhaldsskóla um að
búa nemendur undir störf í atvinnulífinu.
I fjórða og síðasta lagi vaknar sú spuming hvort atvinnulífið mundi nýta sér þá
þjálfun sem nemendur afla sér í skóla. í þessu sambandi væri áhugavert að fylgja
þessu úrtaki eftir til að fá svör við ýmsum spumingum: Munu starfsmenn í ein-
földum störfum, sem búa yfir þeirri fæmi sem hér hefur verið til umræðu, hafa
áhrif á þróun starfa sinna þegar fram líða stundir? Munu atvinnurekendur, sem
ráða fólk í vinnu sem býr yfir þessari færni, fela þeim flóknari verkefni fyrirtækinu
til framdráttar þegar þeir hafa áttað sig á getu þeirra? Svör við þessum spumingum
skipta miklu máli fyrir skólakerfið. Hvers vegna ættu skólar að keppa að því að
þjálfa nemendur til að öðlast fæmi sem talin er nauðsynleg í atvinnulífinu ef
atvinnurekendur hanna ekki störf sem reyna á hana eða fela starfsmönnum ekki
verkefni þar sem reynir á þessa færni? Eða vilja nemendur leggja á sig þjálfun til að
bæta fæmi sína á ýmsum sviðum ef þeir sjá fram á litla sem enga umbun í
atvinnulífinu? Niðurstöður rannsókna benda til að atvinnurekendur leggi lítið upp
úr menntun þegar þeir ráða í störf sem ekki krefjast sérstakrar starfsmenntunar og
mörg störf sem krefjast talsverðrar færni eru ekki launuð betur en þau sem ekki
krefjast slíkrar færni (Gerður G. Óskarsdóttir 1994a, 1995a, 1995b). Vert er að spyrja
sig hvort þessi viðhorf muni hafa áhrif á samkeppnishæfni íslensks efnahagslífs í
framtíðinni.
Ég tel mikilvægt að skipuleggjendur skólastarfs, hagfræðingar, atvinnurek-
endur og launþegahreyfingin ræði betur en gert hefur verið hingað til hvert eigi að
vera hlutverk skóla með hliðsjón af þróun íslensks atvinnulífs. Þótt þess sé ekki að
75