Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Blaðsíða 125

JÓNÍNA SÆMUNDSDÓTTIR
AÐFERÐ
Byrjað var á að gera forrannsókn sem fólst í viðtölum við ferna foreldra ofvirkra
barna haustið 2000 og voru viðtölin hjóðrituð og greind. í febrúar 2001 var spurn-
ingalisti sem byggður var á viðtölunum og fræðilegu efni (sjá fræðilegan hluta hér á
undan), lagður fyrir 207 manna hóp. Hann var valinn á þann hátt að öllum foreldr-
um sem skráðir voru félagar í Foreldrafélagi misþroska barna (FFMB) og áttu börn
sem fædd voru á árunum 1988-1996 voru sendir spurningalistar. Þátttakendur eru
þannig valdir af hentugleika í stað þess að gera rannsókn á úrtaki sem notað er til að
alhæfa yfir á ákveðið þýði. Niðurstöður takmarkast m. ö. o. við foreldra sem eru
skráðir félagar í FFMB og þótti því ekki þörf á að athuga tölfræðilega marktækni í
dreifingu svara.
í foreldrafélaginu eru, eins og nafnið bendir til, foreldrar barna með fleiri greining-
ar en ofvirkni. Var foreldrunum því sent kynningarbréf þar sem gerð var grein fyrir
því að tilgangur rannsóknarinnar væri að rannsaka foreldra ofvirkra barna.
Alls bárust svör við 112 listum, þ. e. um það bil 54% svörun. Líklegt má telja að
hluti þeirra sem ekki svöruðu hafi verið foreldrar sem áttu börn með annars konar
greiningu en ofvirkni. Foreldrafélagið hefur ekki upplýsingar um greiningu barna
meðlima og því ekkert hægt að fullyrða um þetta efni. 1 98% tilfella var það móðir
sem svaraði listanum. Skipting barnanna eftir kyni var á þann hátt að 82 barnanna
(73,2%) voru drengir og 30 eða (26,8%) stúlkur. Að einu barni undanskildu voru börn-
in á aldrinum 5-13 ára. Aldursdreifing barnanna var eftirfarandi: Rúmlega 7,2% voru
5 ára og yngri, tæp 20% voru 6-7 ára, rúmlega 30% voru 8-9 ára, tæp 27% voru 10-11
ára og rúmlega 15% voru tólf ára og eldri. Tæpur helmingur barnanna (46,4%) hafði
fengið greiningu fyrir sex ára aldur. Meirihluti foreldra var búsettur á höfuðborgar-
svæðinu eða 77,5% þeirra sem veittu svör um búsetu. Um 17% bjuggu í þéttbýli á
landsbyggðinni og rúmlega 5% í dreifbýli á landsbyggðinni.
Unnið var úr tölulegum upplýsingum af spurningalistunum með SPSS tölfræði-
forritinu. Auk þess var leitast við draga fram helstu atriði úr skriflegum athugasemd-
um foreldra þar sem þeim var boðið upp á að skýra svör sín nánar.
NIÐURSTÖÐUR
Líðan foreldra var metin á þann hátt að þeir voru beðnir um að taka afstöðu til hversu
sammála þeir væru 18 staðhæfingum. Til viðbótar þessum staðhæfingum voru for-
eldrarnir spurðir um áhrif þess að eiga ofvirkt barn á samband þeirra við maka. Að
lokum voru þeir beðnir um að meta hversu oft þeir upplifðu áhyggjur og vanlíðan
vegna þriggja atriða sem tengdust barninu.
Staðhæfingunum um líðan var skipt niður í fimm þætti eða undirkvarða: 1. streitu,
2. depurð og neikvæða afstöðu til sjálfs sín í foreldrahlutverkinu, 3. félagsleg sam-
skipti, 4. hvort foreldrar geti séð jákvæðar hliðar á aðstæðunum, 5. áhyggjur.
123