Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Blaðsíða 138

UÐAN FORELDRA OFVIRKRA BARNA OG REYNSLA Þ E I R R A A F SKÓLANUM
hneiging er bæði hjá foreldrum og öðrum sem hafa afskipti af barninu til að leita
skýringa hjá foreldrum, þ.e. að uppeldi sé um að kenna. í forrannsókninni kom fram
að foreldrar (mæður) leituðu gjarnan skýringa á atferli barnsins hjá sjálfum sér og
auk þess virtust aðrir sem höfðu afskipti af barninu geta haft sömu tilhneigingu, þar
á meðal aðilar í skólakerfinu. Eftir að greining er fengin er komin önnur skýring.
Sjálfsásökunum léttir af foreldrum og þeim finnst þeir geta farið að vinna markvissar
að því að takast á við vanda barnsins.
Þegar á heildina er litið virðist erfitt og streituvaldandi að ala upp ofvirkt barn.
Foreldrar búa oft við vonleysi og finnst þeir ekki standa sig vel sem foreldrar. Það er
erfitt að takast á við hegðun barnsins heima fyrir og foreldrar upplifa sektarkennd.
Þeir hafa áhyggjur af framtíð barnsins, frammistöðu þess í skóla, félagslegum sam-
skiptum og systkinum þess. Þrátt fyrir allt er þó mikill meirihluti foreldra sem upp-
lifir líka ánægju og bjartsýni. Greining hefur augljóslega mikla þýðingu bæði hvað
varðar líðan foreldra og samvinnu við skólakerfið.
Eins og fram kemur í fræðilegum hluta hér á undan er góð samvinna skóla og for-
eldra talin sérlega mikilvæg þegar ofvirk börn eiga í hlut. Auk þessa kemur fram að
skólaganga barnsins er þáttur sem skiptir miklu máli fyrir líðan foreldra (sbr. Rief,
1993:5-8; Barkley, 1998:190-191).
Þegar rýnt er í svör foreldra við spurningum um samskipti við skólakerfið vekur
mesta athygli hvað reynsla foreldra virðist misjöfn. Þegar á heildina er litið eru þó
fleiri foreldrar jákvæðir en neikvæðir. A þetta jafnt við um skoðun foreldra á þekk-
ingu starfsfólks skóla, mat á samskiptum við skóla og hvernig brugðist er við of-
virkum börnum í skólakerfinu. Af ofangreindu virðist mega draga þá ályktun að
reynsla foreldra af skóla skiptist nokkuð í tvö horn. Ef til vill er nokkuð misjafnt eftir
skólum og einstaklingum hversu mikil þekking, skilningur eða áhugi á ofvirkni er
fyrir hendi og hvernig brugðist er við þörfum ofvirkra barna og foreldra þeirra.
Aður hefur komið fram að skólaganga ofvirks barns veldur foreldrum umtals-
verðum áhyggjum. I forrannsókninni kom í ljós að foreldrar geta þurft að leggja á sig
mikla vinnu við að tala máli barnsins og koma upplýsingum til aðila innan skólans.
Tvær mæðranna höfðu t. d. dreift skriflegum upplýsingum til skólans og var önnur
þeirra nýbúin að halda fund með öllum kennurum barnsins sem hún hafði sjálf boð-
að og jafnframt tekið saman talsvert efni með sér til upplýsinga fyrir kennara. „Þetta
byggist allt á því að maður sé rosalega virkur í að láta skólann vita af öllu ... þetta er
bara alveg hellings vinna ... Maður verður bara að vera framhleypinn og virkilega vel
að sér bara til að geta staðið í þessu" sagði hún. Önnur móðir sagði „Ég verð að mata
kennarann á öllu, hvernig skal koma fram við hann, hvað virkar ekki og hvað virkar."
Eins og sjá má hér að framan telur meira en helmingur foreldra að skólinn eigi
sjaldan eða aldrei frumkvæði að því að leita upplýsinga um barnið og koma þeim til
viðeigandi aðila innan skólans. Það er greinilega misjafnt að mati foreldra að hve
miklu leyti starfsfólk skóla sýnir skilning á ofvirkni og frumkvæði í að leita upplýs-
inga og koma þeim til viðeigandi aðila í skólakerfinu. Þetta er í nokkru samræmi við
rannsókn Margrétar Jóelsdóttur (2000:161) en þar kom m. a. fram að upplýsingaflæði
í skóla um erfiðleika barnsins hefði mátt bæta. Töldu næstum allir kennararnir í
þeirri rannsókn að þeir þyrftu á meiri upplýsingum að halda um ofvirkni.
136