Ægir - 15.12.1959, Page 58

56
ÆGIR — AFMÆLISRIT
legar rannsóknir eru nauðsynlegur liður
í starfi leiðangra til fiskileita, þar er
þeirra verkefni að finna grundvallarlög-
mál, sem lífið í sjónum verður að hlýða.
Þær bera okkur vitneskju um samspil haf-
straumanna og breytingar þær sem verða
frá ári til árs, frá árabili til árabils.
Fiskur í göngu er mjög háður svifinu,
ekki sízt síldin, og undir magni svifsins
á réttum tíma er það sjálfsagt oft komið
hvernig ungviði nytjafiskanna vegnar, er
það hefir klakizt úr eggi. Því hefir verið
reynt að efla þessar rannsóknir, svo sem
bezt má verða.
Ýmis viðfangsefni. Hér að framan hef-
ir verið drepið á helztu verkefni íslenzkra
fiskirannsókna eins og þau eru nú. Eigi
skal leitazt við að telja upp það, sem gert
hefir verið síðan Fiskideildin tók til starfa
1937, en þó rétt drepið á það helzta.
Á árunum 1937—45 gaf Fiskideildin sig
mjög að rannsóknum í sambandi við fyrir-
hugaða friSun Faxaflóa. Fiskifræðingar
afgi’eiddu þetta mál endanlega á alþjóða-
fundi í Stokkhólmi 1946 og mæltu með
friðuninni. Árangur rannsóknanna var
birtur af Alþjóðahafrannsóknaráðinu sem
sérstakt rit (26 ritgjörðir). í riti þessu
er fólginn efniviður, sem hægt hefir verið
að nota síðar til frekari aðgerða í fiski-
friðunarmálum.
Þegar landhelgislínan var færð út fékk
Fiskideildin ný viðfangsefni: Að fylgjast
með þeim breytingum, sem urðu á fiski-
stofnum og aflabrögðum vegna friðunar-
innar. Þetta var lífsnauðsyn ef hafa
skyldi vopn til varnar fyrst, en til sóknar
síðar. Má óhætt fullyrða að árangurinn af
Faxaflóarannsóknunum, sem og reynsla
frá báðum heimsstyrjöldunum hafi gert
sitt til þess að ráða úrslitum okkur í hag
í átökum þeim, sem við áttum í um stund
við aðrar þjóðir.
Áður en veiðimálastjórastarfið var
stofnað hafði Fiskideildin um hönd rann-
sóknir á vötnum og vatnafiskum. Rann-
sakað var Mývatn, vatnakerfi Elliðaánna,
ölfusár—Hvítár og Blöndu, sem og lax
og silungur. Rannsóknir á murtunni í
Þingvallavatni leiddi í ljós að um var að
ræða sérstakt afbrigði en ekki unga
bleikju.
Mikill hluti af árangri fiskirannsókn-
anna hefir birzt í fjölda ritgerða, sem of
langt yrði upp að telja, bæði á íslenzku
og erlendum málum.
IV. Lokaorð.
Fiskirannsóknir Islendinga eiga nú að
vera komnar í nokkuð fastar skoi'ður. Þó
verður að sjálfsögðu ekki hægt að komast
hjá breytingum á mannafla og umbótum
á aðbúð og útbúnaði eftir því sem tímar
líða. Verður þá að vega salt á milli þarfa
rannsóknanna, vegna þeirra krafa, sem til
þeirra eru gerðar og fjárhagsgetunnar á
hverjum tíma.
Þótt mikið hafi áunnizt eru þó ennþá
mörg verkefni og mikilvæg, sem bíða úr-
lausnar. En hvað sem því líður verður að
hafa í huga, að sjálfar grundvallarrann-
sóknirnar, svo sem sjófræði, sviffræði,
aldursákvarðanir, merkingar o. fl. mega
aldrei niður falla. Þær eru nauðsynlegar
fyrir starfið í dag, þær eru ennþá nauð-
synlegri fyrir störf komandi ára.
Eitt af verkefnum næstu ára verður að
rekja feril Suðurlands-síldarinnar og
kynnast lífsháttum hennar sem bezt og á
það bæði við sumargotssíld og vorgotssíld.
— Og þá er karfinn. Ennþá eru fiskifræð-
ingar ekki á eitt sáttir um það, hvei’nig
megi lesa aldur hans og er þar vandasamt
verk að vinna. Þá hefir ekki tekizt að
merkja hann svo vel sé, en fyrr en bæði
þessi vandamál eru leyst verður erfitt að
komast fyrir um göngur hans og lífshlaup
allt til hlítar.
Bættar fiskiskýrslur og fljótfengnari
eru hin brýnasta nauðsyn. Það er ekki með
góðu móti hægt að vinna til fullnustu úr
efnivið þeim, sem aldursrannsóknir og
fiskimælingar láta í té fyrr en vitað er
hve mikið veiðist af hverri tegund, miðað
við svæði, veiðarfæri og mánuði. Auk þess