Ægir

Ukioqatigiit

Ægir - 15.12.1959, Qupperneq 62

Ægir - 15.12.1959, Qupperneq 62
60 ÆGIR — AFMÆLISRIT stæðisins og menningarlegri jafnt sem efnahagslegri einangrun og stöðnun um aldabil. — Segja má, að landlæg hung- ursneyð, þrátt fyrir nálægð einhverra auðugustu fiskimiða þessa hnattar, hafi og verið meðal illra afleiðinga þessarar öfugþróunar. Þessi tvö meginatriði má raunar skoða sitt í hvoru lagi, enda þótt þau séu ná- tengd. — í fyrsta lagi: hvað olli því, að svo skjótt dró úr siglingum og verzlun íslenzkra manna eftir að landnámi lauk? — I öðru lagi: hversvegna hófust þær og fiskveiðarnar ekki til nýs vegs á 15. öld, þegar öll skilyrði virtust hagstæð? Ég geng þess ekki dulinn, að elckert eitt svar er til eða ein orsök, sem skýrir þessi mál til hlítar — heldur var um að ræða mörg öfl og margar orsakir. 1. Hvers vegna lögðust verzlun og siglingar niður? Heimildir um landnámsmenn greina frá, að þeir hafi flestir eða a. m. k. sá hluti þeirra, sem mannaforráð hafði, ver- ið farmenn og víkingar og koonið til hinna nýju heimkynna á eigin skipum. Margir þeirra munu hafa haft töluverð auðæfi í lausafé meðferðis. — Fyrst framan af má því gera ráð fyrir, að mikl- um hluta af flutningaþörf landsmanna hafi verið fullnægt með eigin skipastóli, en samt sem áður gefa heimildir skjótt í skyn, að þeir Islendingar, sem lögðu stund á verzlun og fannennsku sem at- vinnu, hafi ekki verið ýkja margir, og herma þær jafnframt, að mjög snemma íslandsbyggðar hafi töluverður hluti ís- landsverzlunarinnar þegar verið í hönd- um austmanna, þ. e. erlendra kaupmanna. Smám saman hnignaði siglingum ís- lendinga sjálfra, eftir því sem fyrstu skip- in gengu úr sér, og virðist endurnýjun skipastólsins hafa verið lítil og alls ekki nægileg. — Allmargar tilgátur eru uppi til skýringar á þessari þróun; skógleysi landsins er tíðast kennt um og skorti á innlendum skipaviði, svo og því, hve skipakaup voru raunverulega mikil fjár- festing í sjálfu sér og ofviða flestum inn- lendum mönnum. Þessar ytri aðstæður hafasjálfsagt haft sitt að segja, en eru samt ekki nægileg skýring á því, sem gerðist, ekki sízt þeg- ar á það er litið, að töluvert virðist hafa dregið úr siglingum erlendra kaupmanna til landsins, þegar leið að lokum þjóð- veldisins, svo sem ákvæði Gamla sáttmála um siglingar bera með sér. Grundvallarorsakanna verður því að leita dýpra, eða í framleiðslu- og útflutn- ingsmöguleikum landsmanna á þessu tímabili. — Þær afurðir, sem íslendingar þessa tíma gátu látið í skiptum fyrir inn- fluttar vörur hljóta næstum að hafa ver- ið fábreyttar og fátæklegar, og vitað er, að eftirspurn eftir þeim minnkaði, er á leið þetta tímabil. Með nútíma orðalagi má e. t. v. orða það svo, að verzlunar- kjörin hafi verið þeim óhagstæð, einkum þó síðari hluta þjóðveldistímans. M. ö. o. rná segja, að höfuðorsökin til þess, að svo mjög dró úr siglingum til íslands eftir að sjóðum þeim var eytt, sem hinir fyrstu landnámsmenn höfðu með sér út hingað, hafi einkum legið í fábreytni afurða landsmanna og tiltölulega lítilli eftir- spurn á erlendum markaði. Að skipa- stóll íslendinga sjálfra var ekki endur- nýjaður á sér sömu orsakir — verzlunin borgaði sig ekki. — Einnig má telja þess- ari staðhæfingu til stuðnings, að lega landsins var þeirra tíma skipum óhag- kvæm og siglingar því tiltölulega dýrar og áhættusamar. Goðarnir ,munu og títt hafa beitt valdi sínu kaupmönnum til ó- þurftar, og e. t. v. er ekki fjarri sanni að halda því fram, að íslendingar hafi ver- ið litlir kaupmenn, sem stunduðu verzlun og siglingar í hjáverkum. Að öllu þessu athuguðu er ekki að undra, þótt verzlun og siglingar íslend- inga drægjust saman á þessum fyrstu öldum Islandsbyggðar.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168

x

Ægir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.