Ægir - 15.12.1959, Qupperneq 71

ÆGIR — AFMÆLISRIT
69
Um og eftir 1930 hefst framleiðsla hrað-
frysts fisks, skreiðar, fisk- og karfa-
mjöls og niðursuðuvöru.
í töflu XI. (í næstu opnu) er gerð til-
raun til að sýna þróunina í þessum efn-
um. — Miðað er við slægðan fisk með
haus, þar sem aðrar tölur voru ekki að-
gengilegar til samanburðar.
Á stríðsárunum breyttust verulega
markaðsmöguleikar fyrir aflann; saltfisk-
markaðurinn lokaðist nær alveg, svo og
markaðurinn fyrir saltaða síld. — Hins
vegar varð markaðurinn fyrir ísaðan og
síðar frystan fisk mjög hagstæður í
Bretlandi, og var megnið af fiskaflanum,
þegar síld er frátalin, flutt út ísvarið eða
fryst á stríðsárunum. — Hraðfrysting
jókst og mjög á þeim árum, og hefur
framleiðsla hraðfrysts fiskmetis farið sí-
vaxandi síðan. — Hins vegar er hluti
hins ísvarða fisks nú óverulegur. —
Hraðfrysting á karfaflökum hófst fyrir
alvöru seint á árinu 1950.
Lítið var saltað á stríðsárunum, en
skjótlega að því loknu hófst saltfiskverk-
un á ný í stórum stíl, enda þótt dregið
hafi úr mikilvægi þeirrar verkunarað-
ferðar hlutfallslega.
Á árunum 1935—’39 var talsvert hert
af fiski til útflutnings að frumkvæði
Fiskimálanefndar. — Ekki varð þó um
teljandi skreiðarframleiðslu að ræða fyrr
en um og eftir 1950. Síðan hefur stór-
aukizt það magn, sem hengt hefur verið
upp.
Á árunum 1935—’39 var veitt talsvert
magn karfa til vinnslu í verksmiðjum, en
stríðið kom í veg fyrir áframhaldandi
veiðar.
Með árinu 1950 hefjast þær á ný, en
eftir 1950 er karfinn að mestu nýttur af
hraðfrystihúsunum. — Ávallt fer tölu-
vert magn úrgangsfisks til mjölvinnslu,
svo og oft ufsi yfir síldveiðitímann.
Útfhitningur sjávarafurSa
Fáum blandast víst hugur um þýðingu
sjávarútvegsins fyrir útflutninginn og þá
um leið þjóðarbúskapinn, þar sem hann
hefur verið sú undirstaða, sem allar fram-
farir undanfarinna áratuga hafa hvað
mest byggzt á og hljóta að byggjast
á um næstu framtíð. — Hér að framan
var þess getið, að þegar á 14. öld hefðu
sjávarafurðir verið orðnar stærsti liður-
inn í útflutningi landsmanna, og hefðu
haldið þeim sessi síðan.
Tafla XII. sýnir hluta sjávarafurða í
heildarútflutningi. — Meðaltalstölurnar
fram að 1950 eru fengnar úr bók Ólafs
Björnssonar prófessors — Þjóðarbúskap-
ur íslendinga.
TAFLA XII.
Ár Vcrð í þús. kr. Hundraðshluti af verðmæti heildarútfl.
1901—1905 6.178 59.3
1906—1910 8.823 64.3
1911—1915 16.574 74.1
1916—1920 36.147 74.6
1921—1925 54.664 85.1
1931—1935 43.473 89.4
1936—1940 64.806 87.4
1941—1945 211,290 92.3
1946—1950 303.446 90.0
1951—1954 692.637 94.7
1955 788.108 93.0
1956 945.406 91.7
1957 914.512 92.6
Verðmæti útfluttra hvalafurða er hér
meðtalið. Eins og sést á þessu yfirliti
hefur hlutur sjávarafurða í heildarút-
flutningsverðmætinu farið vaxandi, þegar
litið er á s. 1. 50 ár, enda þótt um nokkrar
sveiflur sé að ræða. — Árið 1932 komst
hlutur sjávarafurða í 92% heildarverð-
mætis útflutnings, en lækkaði síðan tölu-
vert á næstu árum eftir og nam 81% árið
1937; var hér einkum um að ræða auk-
inn útflutning landbúnaðarafurða. Strax
á árinu 1940 höfðu sjávarafurðir aftur
unnið upp bilið og farið fram úr öllum
fyrri hlutföllum. — Það ár voru sjávar-
afurðir 95.7% heildarinnar. — Á árinu
1954 komst hlutdeild sjávarafurða í
96.99%.