Ægir - 01.02.1979, Síða 18

Er nú í byrjun janúar lokið við að afgreiða um
15 þús. tonn og enn liggja í landinu ca. 2 þús.
tonn til viðbótar af Portúgalsfiski. Er unnið að því
að koma þeim þangað hið fyrsta. En hlutföll í
stærðum og samsetningu eru ekki í samræmi við
samning.
Strax á vormánuðum þegar fyrir lá að erfiðleikar
yrðu með afskipanir til Portúgal var hafist handa
um að koma eins miklu magni til annarra markaðs-
landa og mögulegt var og eins og fram kemur í
töflunni hér að framan, tóku hinir hefðbundnu
Miðjarðarhafsmarkaðir við mun meira magni en
undanfarin ár. Þar var fyrst og fremst um að ræða
fisk af lakari tegundum heldur en þeir markaðir
eru vanir að taka.
Það liggur í augum uppi, að þeir erfiðleikar
sem við var að glíma í Portúgal höfðu mikil áhrif á
verðþróun saltfisks ekki aðeins í Portúgal heldur
einnig í öllum öðrum markaðslöndum. Gætti þeirra
áhrifa einnig meðal annarra saltfiskframleiðslu-
landa og má því segja að sú lausn sem fékkst þegar
Portúgalsmarkaðurinn opnaðist aftur hafi valdið
þáttaskilum í saltfisksölumálum að sinni.
Markaðsverð á saltfiski hefur dregist aftur úr
markaðsverði frystra sjávarafurða á síðustu miss-
erum og kemur þar fyrst og fremst til sú erfiða
aðstaða á langstærsta markaðslandinu, sem að
framan greinir. Hins vegar hefur verð farið
hækkandi á öðrum mörkuðum þrátt fyrir þau aug-
ljósu áhrif sem birgðasöfnun hjá okkur og öðrum
framleiðsluþjóðum hafði á stöðu markaðsins.
Vonandi verður áfram um verðhækkun að ræða á
saltfiskmörkuðum en þó er rétt að vera ekki
bjartsýnn um of. Þessir markaðir eru mjög við-
kvæmir fyrir snöggum verðbreytingum og er t.d.
allsendis óvíst hvaða stefnu portúgölsk yfirvöld
kunna að taka í sínum saltfiskinnflutningsmálum.
Við héldum því fram allt árið 1977, að afkoma
salfiskframleiðslunnar hefði verið miklum mun
lakari á því ári en árinu 1976. Ekki tókst okkur
að afla þessari skoðun fylgis, aðallega vegna þess
að reikningar Þjóðhagsstofnunarinnar sýndu allt
annað. Að nokkru leyti stafaði ágreiningur þessi
af því, að ekki lágu fyrir upplýsingar um hlut-
föll stærða og gæða í útflutningi framleiðslu 1977
fyrr en nokkuð kom fram á árið 1978. Strax og
þær nýju upplýsingar höfðu verið teknar með í
reikninga Þjóðhagsstofnunar kom hið rétta í ljós
en þá hafði verið ákveðið viðmiðunarverð framl. frá
1. janúar 1978 til 1. júní. Þau atriði sem þarna
koma helst til álita voru einkum 3:
62 — ÆGIR
1. Verulega óhagstæðari stærða- og gæðaskipt'
ing óverkaðs saltfisks 1977 en árið á undan-
2. Lengri birgðahaldstími.
3. Meiri yfirvigt við pökkun.
Þessu til viðbótar koma svo í ljós, eins og viö
höfum reyndar haldið fram oft áður, að reikningS'
aðferðir Verjöfnunarsjóðs gerðu ekki ráð fyrir, a^
miklar sveiflur gætu orðið í hlutföllum söluverða
milli gæðaflokka. Eftir að vorsölur höfðu farið
fram, kom þannig í ljós að töluverð lækkun yrð'
á tekjum saltfiskframleiðenda vegna verðhækkan®
erlendis á betri gæðaflokkum. Augljóslega vaf
þarna um öfugþróun að ræða og 1 ljósi allra þessara
staðreynda fékkst viðmiðunarverð tímabilsins !■
janúar til 1. júní 1978 tekið upp að nýju og hækkað
um rúm 5%. Sú hækkun var einnig til sarnræm>s
við hækkun sem fengist hafði á frystar afurðir.
Umrædd hækkun viðmiðunarverðs var þó hverg1
nærri nóg að mati okkar til að forðast taprekstnf
á vetrarvertíð. Ennfremur varð reyndin sú, að
meginhluti vetrarvertíðarframleiðslunnar lá í land'
inu miklu lengri tíma en gert var ráð fyrir með
þessum breyttu forsendum frá því á vormánuðun1-
Hefur rýrnun orðið mikil og vaxtabyrði vegn*1
þessarar vöru mjög tilfinnanleg. Vaxtabyrðin er að
því leyti þyngri heldur en gert var ráð fyrir, að
afurðalán fengust ekki hækkuð yfir sumarmánuð'
ina og hafa framleiðendur því orðið að fleyta sef
yfir þennan tíma með miklu óhagkvæmari lánurri'
víxlum og vaxtaaukalánum, en eins og kunnugt er’
má telja eigið fé fiskvinnslufyrirtækja að mesta
eða öllu úr sögunni.
Við teljum að tap á vetrarvertíðarframleiðslunfi1
sé 10-12% af tekjum og er þá ekki tekið tillit til
þeirrar gæðarýrnunar sem vitað er að hefur átt sef
stað og erfitt er að meta. Það liggur ljóst fynr-
að verulegt magn hefur skemmst og valdið mörgm1'
framleiðendum tilfinnanlegu tjóni.
í kjölfar gengisfellingarinnar í sept. var mynð'
aður gengismunasjóður vegna útfluttra afurða
fórum við fram á það við ríkisstjórnina, að hluta
gengismunar af saltfiski yrði varið beint til að bmta
slæma afkomu saltfiskframleiðenda, enda væri mjöf?
stór hluti þess gengismunar sem af salfiskflf'
urðum myndaðist tilkominn vegna þeirra van^'
ræðabirgða sem í landinu hefðu legið en ekki a
nokkurn hátt um að ræða birgðaaukningu veg113
aukinnar framleiðslu eða breytts frarnleiðslutím3'
Var farið fram á 43 kr. á kíló til að bæta þa’jj’
beina skaða sem saltfiskframleiðendur hefðu orð11
J