Ægir - 01.02.1979, Blaðsíða 46

innihaldið mikið af fitu og þurrefni, sem er hrá-
efnistap, og veldur mengun í höfnunum. Bæði
verksmiðjur og bátar tapa á slíkri vatnsþynningu.
Sem dæmi má taka 500 tonna farm, sem inniheldur
15% þurrefni og 16% fitu. Skv. verði 15. júlí
1978 fengist um 7.750.000 fyrir farminn. Með 10%
sjóþynningu væri farmurinn 550 tonn. Þurrefnið
yrði þá um 14% og fitan 14.5%. Fyrir farminn
fengist þá 550 tonn á 133.38 kr. hvert kg eða
7.359.000 krónur. Síðan kemur sá kostnaður, sem
verksmiðjan verður fyrir við að eima vatnið frá,
sem er minnst 100-200 þús. kr./50 tonn auk þess,
sem verksmiðjan getur misst út eitthvað af soði
vegna magnaukningar.
Það, sem hér hefur verið sagt, skýrir að einhverju
leyti þann mun, sem oft verður á verði, sem skip fá
fyrir farm sinn, þó að þau séu að veiða á sama
tíma á sömu slóðum og landi á sama hátt og sama
stað. Að auki er loðnan sjálf mismunandi stór og
þar af leiðandi með breytilegt efnainnihald og
bátarnir eru misvel búnir til að lensa sjó úr
lestum. Einhvern veginn finnst mér líka að menn
séu misjafnlega skilningsríkir fyrir þessu þó að
erfitt sé að sanna eða afsanna það.
Hvað viðvíkur fitu- og þurrefnismælingum á
vetrarloðnu þá vil ég aðeins benda á það, eins og
svo oft áður, að við teljum ekki að þessar efna-
greiningar breyti neinu fyrir heildina, þ.e. kaup-
endur sem ein heild og seljendur sem önnur hvorki
græði né tapi á þessu. Fitan hefur lækkað um um
það bil 1% á viku frá byrjun vertíðar undanfarna
vetur og frávik meðalefnagreininga einstakra báta
yfír veturinn frá heildarmeðaltalinu er alveg ótrú-
lega lítið. Það virðist sem stærstu skipin hafi
örlítið hærri fitu og þurrefni, þ.e. um 0.1% hærra
meðaltal í fitu og þurrefni en heildin, en minni
bátarnir e.t.v. 0.2-0.3% lægri meðaltöl. Frávik
eftir löndunarstað frá dagsmeðaltölum voru öllu
hærri ef eitthvað er, en þó ekki stórvægilega.
Við veltum því stundum fyrir okkur hvort þessi
munur sé þeirra 5-8 milljón króna virði, en það
kostar þetta efnagreiningakerfi á veturna. Hitt er
svo alveg rétt að við erum ekki of góð að gera
þetta ef einhverjum aðilanna finnst sínum hag betur
borgið með þessu, þó að það kosti okkur nokkra
fyrirhöfn og óþægindi á stundum.
Á sumrin horfir málið öðruvísi við og ég fæ ekki
séð að það gæti verið neitt vit í verðlagningunni
fyrripart sumarvertíðar án efnagreininga. Ég þykist
þess fullviss að sjómenn hafi stundum bókstaf-
lega séð muninn á förmunum þó að þeir væru
stundum ósáttir við niðurstöður eins og áður var
rakið. Það er erfiðara að gera sér grein fyrir þvi
hvort bátar eða verksmiðjur víkja frá meðaltali
efnagreininga á sumrin. Þó virðist okkur að vissar
verksmiðjur hafi yfirleitt komið út með lægra
fitu- og þurrefnisinnihald en dagsmeðaltalið sagði
til um. Ég þori varla að hætta á að nefna nema
einn bát, sem virtist nær alltaf fá hagstæðar efna-
greiningar, þ.e. lágt vatnsinnihald, en það er
Húnaröst. Flestir aflahærri bátarnir eru mjög
nærri meðaltali hvað þetta snertir. Meðaltal alls
sumaraflans var 15.83% fita og 14.47% þurrefni.
Lokaorð
Ég vil þá að lokum reyna að draga svolítið
saman helstu niðurstöður í stuttu máli.
Ég held að þurrdœlingin svokallaða verði alls
ráðandi innan skamms, nema e.t.v. þann stutta
tíma, sem hrognasöfnun stendur yfir, og lítið eitt
af vökva verði notað með i lokaðri hringrás.
Sjálfsagt verður stefnt að því að allur þessi
löndunarvökvi verði tekinn til eimingar í verk-
smiðjunum.
Sýnataka af hráefni hefur (skv. tillögum okkar)
farið fram sem nœst voginni, þar sem loðnan
skiptir um eigendur. Auðvitað má hugsa sér að
sýnin séu tekin um borð í bátnum eins og gert er
í Noregi. Þetta er samningsatriði, en mér sýnist
það varla gerlegt meðan löndunaraðferðir eru ekki
sambærilegar milli hafna og sjódælur bátanna eru
sums staðar notaðar. Hvort tekið ersýni á hálftíma
fresti meðan á löndun stendur eða tvisvar til
þrisvar úr hverri lest skiptir heldur ekki höfuð-
máli, en það ætti ekki að taka ofan af lestum né
mjög nálægt botni. Fulltrúar veiðiskips verða að
passa upp á að sýnatakan sé i lagi, aðrir gera það
ekki fyrir þá. Við höfum lagt til við L.Í.Ú. að
hvert skip fengi innsiglistöng til að loka sýnis-
pokanum og hefði þá væntanlega verið gengið úr
skugga um, að í honum væri það, sem þar ætti að
vera.
Það er ljóst að sú fitumælingaraðferð, sem hér
er notuð sýnir lægra fituinnihald en aðrar aðferðir.
en það kemur fram í hærra þurrefni og skiptir þvl
litlu máli, þegar verð á lýsi og mjöli er sambasri-
legt. Aðalatriðið er að vatnsmœlingin, þ.e. saman-
lagt fita og þurrefni, er óumdeilanlega rétt og svo
til eins framkvæmd alls staðar, þar sem við þekkjum
til
Við munum reyna að leggja enn meiri áherslu a
90 — ÆGIR