Ægir - 01.08.1984, Qupperneq 42

framkvæmd stóðu auk Rannsóknastofnunarinnar
SIS og Vélsmiðj an Héðinn. Ekki fékkst næg reynsla
á vertíðinni sökum tafa vegna verkfalla. Kreistarinn
var síðan prófaður í húskynnum stofnunarinnar um
sumarið og virtist árangur góður (1976). Árið eftir
var kreistarinn prófaður betur og virtist mega ná
6-9% af hrognum miðað við heildarþunga landaðs
magns miðað við að hrygnur og hængar séu til helm-
inga. Kreistaranum má koma fyrir um borð í skipi.
Að ósk SH fóru fram ýmsar rannsóknir á loðnu-
hrognum 1978.
Vatnsmagn hrogna eykst stöðugt við vinnsluna
þar til þvotti lýkur. Aðalaukningin virðist eiga sér
stað áður en þau eru þvegin. Meðalvatnsinnihald
frystra hrogna virtist vera 83-83.5%. Þar sem salt-
vatn var notað við hreinsun var það lægra eða 80-
82%. Talsverður munur var eftir því hvort þau
höfðu legið í 3% saltvatni eða vatni. Athugun á
hlutfalli sprunginna hrogna á ýmsum stigum vinnsl-
unnar benti ekki til þess, að um marktækan mun
væri að ræða milli vinnslustiga (1978). Að beiðni SH
fóru fram rannsóknir á frystum loðnuhrognum. Var
mælt drop (drip) í um 70 frystum blokkum frá 10
vinnslustöðvum. Innan sömu vinnslustöðvar var
dropið svipað, en hins vegar lágu niðurstöðurnar á
bilinu 0.5-40.6%. Blokkirnar voru þíddar við stofu-
hita. í ljós kom að þar sem notaður var sjór við
hreinsunina var það 7.6-35.5%. Flest sýni með lítið
drop eða undir 1,5% höfðu vatnsmagn 81-84% en
vatnsmagn sýna með yfir 20% drop (drip) lá fremur
á bilinu 83-85%. Línulegt samband reyndist milli
drops (í %) og hlutfalls sprunginna hrogna. Athug-
anir gáfu til kynna, að hrognin springi við frystingu.
Sjór eða saltvatn var talið auka heilnæmi hrognanna
(1980). Á næsta ári var þessum rannsóknum haldið
áfram. I ljós kom að meginreglan virtist vera að ef
salt í hrognum mældist yfir 1% var drop lágt eða
undir 10%. Ef saltmagn reyndist undir 1.0% mæld-
ist drop 10-15%. Athuganirgáfutilkynna, aðhrogn
springi í frystingu ef notað er ferskt vatn við
hreinsun en notkun saltvatns komi að mestu í veg
fyrir slíkt. í einni vinnslustöð varð vart við mikla
samloðun hrogna. Athuganir sýndu, að límefni það
sem er til staðar í hrognunum og verður virkt við
hrygningu (frjóvgun) hafi orðið virkt í vinnslurás-
inni. Hætta á slíkri samloðun er einungis í mjög
þroskuðum hrognum. Ekki fannst skýring á þessu
(1981). Að ósk SH voru gerðar athuganir á þiðnun
loðnuhrogna og bornar saman aðferðir til mælinga
á dropi í þeim tilgangi að finna aðferð, er gæfi sem
réttasta mynd af dropi og nota mætti í sölusamm
ingum (1982).
Gerlarannsóknir
Árið 1961 tók til starfa gerladeild við Rannsókna-
stofuna. Um nokkurra ára skeið hafði þá gerladeild
Atvinnudeildar Háskólans fengið afnot af húsnæði
1 byggingunni sem var að rísa að Skúlagötu 4, þar
sem nú eru til húsa Rannsóknastofnun fiskiðnaðar-
ins og Hafrannsóknastofnun. Þó að hér hafi verið
um formsatriði að ræða efldist starf Rannsóknastof-
unnar að miklum mun við þessa breytingu eins og
vænta mátti. Þess er þó að geta að gerladeildin ann-
aðist jafnframt mikið starf fyrir heilbrigðisyfirvölá
allt þangað til Matvælarannsóknir ríkisins tóku til
starfa 1976. Aukþesshefurgerladeildinalltafunnið
mikið að eftirliti einkum fyrir lagmetisiðnaðinn-
Hún hefur t.d. nú eftirlit með öllu útfluttu lagme11
og veitir margs konar þjónustu í því sambandi.
Árið 1961 var lokið rannsókn á gerlagróðri 1
söltuðum ufsa og sjólaxi er hófst 1960. Þá vorn
hafnar rannsóknir á hugsanlegri salmonellamengu11
í fiskmjölsverksmiðjum og í fiskmjöli vegna kraina
frá erlendum mjölkaupendum um upplýsingar um
salmonella í mjöli. Var þá gerð rækileg úttekt a
verksmiðjum á Siglufirði og Raufarhöfn en eng111
salmonella fannst við þær rannsóknir. Þá var og
lokið við rannsóknir á vatni og sjó að beiðni Fersk'
fiskeftirlitsins en þær hófust 1960. Voru tekin sýnl
og rannsakaðar aðstæður í nær öllum verstöðvurn
og fiskverkunarstöðvum á landinu (1961). An
1962 voru gerðar margvíslegar rannsóknir og athug
anir að beiðni sama aðila og áður. Voru það gerln'
rannsóknir á sjó og vatni, ferskum og frystum fiÁ
flökum, karfa í sambandi við tilraunir með acron-
ize-is, vegna mismunandi aðferða við fiskþvott. a
innyflainnihaldi ferskrar vetrarsíldar og mælingar
á klórmagni vatns og sjávar í sambandi við notku11
klórtækis í veiðiskipi (1962). Á næsta ári var enn
haldið áfram rannsóknum á gerlainnihaldi fisks 1
vinnslu í hraðfrystihúsum á Suðvesturlandi mcl
aðstoð Ferskfiskeftirlitsins og sölusamtakanna. 71
gangurinn var að fá yfirlit yfir hreinlætisástand 1
hraðfrystihúsum ásamt gerlafræðilegu ástandi fisk^
í vinnslu. Alls var farið í 36 frystihús og tekin -
sýni af fiski úr flökun og roðflettingu, af flökun1
snyrtum og tilbúnum til frystingar, af frystun1
426 — ÆGIR