Ægir - 01.08.1984, Qupperneq 51

mikilla upplýsinga um fiskeldistilraunir víða
endis frá, en einkum þó frá Bandaríkjunum.
nig fóru fram nákvæmar efnagreiningar á
Ir enc*u fóðri. Voru síðan framleiddar 4 tegundir af
xafóðri og gerðar tilraunir með þær í laxeldisstöð
f’.lsins 1 Kollafirði. Laxaseiði þrifust vel á öllum
J°rum tegundunum, jafnvel betur en því útlenda,
r^m haft var til samanburðar. Síðan var gerð stór til-
^un með eldi á bleikjum. Alls voru notaðar 5000
eikjur í tilraunina. Frá því í septembertil áramóta
0 u bleikjurnar, sem fengu tilraunafóðrið, þyngst
un meira en þær sem fengu erlent fóður til saman-
/óar. Meiri munur var þó á fóðurtölunni en vaxt-
r -raðanum, en fóðurtala er fóðurmagn deilt með
yngdaraukningu fisks. Til þess að fá fram eins kg
yngdaraukningu þurfti 1.23 kg af tilraunafóðri
eriUrru) en 1.87 kg af því útlenda. Seiðadauði var
^ n§inn og heilbrigði virtist í besta lagi. í okt. og nóv.
ru hafnar aðrar laxatilraunir og í hvort skipti
nt.uð Um 2000 laxaseiði. Fóður var svipað og í
e>kjutilrauninni (1970). í árslok 1972 var stofnað
- rirtæki til framleiðslu þurrfóðurs til fiskeldis á
tj|Undvelli þeirra niðurstaðna er fengist höfðu með
raunum á vegum Rannsóknastofnunarinnar.
tlenima árs 1974 fór að verða vart blindu ásamt
ofnunar j- hryggvexti smálaxa, sem aldir voru á
^ . 0mandi fóðri. Grunur um ástæðu fyrir þessu
^e,ndist brátt að þorskmjöli, sem notað var til fóð-
^rgerðarinnar. Á vegum stofnunarinnar var unnið
s rar|nsóknum og efnagreiningum á þorskmjöli í
amvinnu við áðurnefnt fyrirtæki (1976).
rið 1973 voru rannsakaðir möguleikar á að nýta
Jöl unnið úr rækjuúrgangi í fiskafóður, en talsvert
r agn af slíkum úrgangi féll þá til hér á landi. Nýting
^ jumjöls byggist á rauðbleiku litarefni þess. Er
j ' ilsvert a5 þag varðveitist sem best (1973). Árið
I . ^ Var þessum rannsóknum haldið áfram og fram-
v 1 0 3 tonn af mjöli úr rækjuúrgangi er þurrkaður
rar 1 gufuþurrkara. Talsverðum vandkvæðum
ei^ndist bundið að geyma mjölið. Framkvæmd var
v lstiiraun með bleikju á fiskafóðri, sem blandað
litr 10%, 20% og 25% rækjumjöli, en áðurnefnt
earelni rækjumjöls er notað til að fiskvöðvinn fái
gj lie§an lit. Tilraunin stóð í liðlega 2 mánuði.
^5'hjan litaðist almennt nokkuð af völdum rækju-
fisL S‘nS en liturinn dreifðist þó misjafnlega um
va !nn ^113- eltir ÞV1 hvort um hænga eða hrygnur
in ^ræ0a °g einnig eftir því hve þroskaður fiskur-
nn var.
Gæði próteina í fiskmjöli
Fiskmjöl er sem kunnugt er verðmætt fóður og
byggist það fyrst og fremst á því, að það er auðugt af
ýmsum lífsnauðsynlegum amínósýrum. Upp úr
1960 var farið að mæla sérstaklega eina þá mikil-
vægustu, lýsin, þ.e. það sem var talið nýtanlegt af
henni í mjöli (51). Var það um alllangt skeið notað
sem mælikvarði á gæði mjöls og óskuðu kaupendur
stundum upplýsinga um magn nýtanlegs lýsins. Á
árunum 1962-1966 var það t.d. rannsakað í yfir 190
sýnum af mjöli. Árið 1965 eignaðist stofnunin tæki
tii mælinga á flestum amínósýrum (Beckman
Amino Acid Analyzer) og var það mikið notað um
15 ára skeið og rannsakaður m.a. mikill fjöldi sýna
af margs konar hráefni og mjöli (1965-1966).
Annað atriði, sem hefur verið talsvert notað sem
mælikvarði á gæði mjöls, er meltanleiki með peps-
íni. Hvorki meltanleiki né magn nýtanlegs lýsins
hafa þó reynst eins vel og vonir stóðu til. Nú er orðið
miklu algengara að mæla magn flestra amínósýr-
anna og stærstu notendur fiskmjöls þ.e. hinar stóru
fóðurblöndunarstöðvar hafa yfir að ráða tækjum til
að mæla magn amínósýranna og rannsaka allt hrá-
efni sem fer í blöndurnar og haga blöndun sam-
kvæmt niðurstöðum rannsóknanna.
Fað er margt sem hefir áhrif á gæði próteina í
mjöli, t.d. hitastig við framleiðslu í eldþurrkurum,
magn slógs, sem þurrkað er með pressuköku o.fl.
öðrum stað í þessari samantekt er getið ítarlegra
rannsókna, sem gerðar voru á amínósýrusamsetn-
ingu ýmissa líffæra þorsks, fiskmjöls o.fl. (48)
(1967). Magn af fríum amínósýrum í ýmsum mjöl-
tegundum var rannsakað 1968. Næsta ár var leitast
við að kanna ástæður fyrir gæðarýrnun próteina
sem á sér stað við hitun. Meginniðurstöður voru
þær, að hlekkur myndast milli lýsins, asparagíns og
glutamíns við hitun. Einnig virðast margar þýðing-
armestu amínósýrurnar eyðileggjast við hitun.
Augljóst virtist, að hitun próteina yfir 100°C
hefur víðtækar breytingar í för með sér. Racemisa-
sjón amínósýra var þá ný uppgötvun sem var rann-
sökuð. í náttúrunni eru optisk aktivu amínósýr-
urnar í svonefndri L-spegilmynd, en D-spegil-
myndin nýtist dýrum ekki. Við hitaskemmdir breyt-
ist sumt úr L-spegilmynd í D-spegilmynd og rýrnar
þá næringargildið. Breytingar úr L- í D-spegilmynd
nefnist racemisasjón, þ.e. það verður jafnmikið af
báðum formunum. Þá var og rannsakaður munur á
ÆGIR-435