Ægir - 01.10.1993, Blaðsíða 40

Hér við land höfum við einmitt
dæmi þess að nýliðun hafi misfarist
þrátt fyrir tiltölulega sterkan hrygn-
ingarstofn, t.d. 1969 (mynd 1). Hið
gagnstæða, þar sem lítill stofn gefur af
sér stóran árgang, höfum við frá árinu
1983. Árgangasveiflurnar ráðast því
ekki eingöngu af stærð hrygningar-
stofnsins á hverjum tíma heldur allt
eins af umhverfisaðstæbum, eins og af
ástandi sjávar, fæðuframboði og af-
ráni, fyrstu árin áður en viðkomandi
árgangur verður veiðanlegur.
Hrygningarstöövar þorsksins
í ljósi þessa væri ekki úr vegi að
kanna aðstæður á hrygningarstöðvum
þorsksins þá tiltölulega fáu daga sem
seiöin eru að komast yfir erfiðasta
hjallann. Landgrunnið frá Þjórsárós-
um, vestur með Reykjanesi er þýðing-
Einar Sveinbjömsson er
fœcidur 1965. Hann stundaði
nám í veðurfrœði og skyldum
greinum við Óslóarháskóla
1985-1991 og hefur síðan
starfað á spádeild Veðurstofu
íslands.
armesta hrygningarsvæði þorsksins
hér við land2 (mynd 2). Þó á sér oftast
stað hrygning úti fyrir SA-landi og
eins fyrir utan Breiðafjörð.2 Nýlegar
rannsóknir benda síðan til staðbund-
inna stofnbrota, t.a.m. virðist sern
einn slíkur hrygni í Bakkaflóa.3 Þrátt
fyrir hrygningu þorsks í einhverjurn
mæli allvíða meb ströndum landsins
hlýtur vel heppnað klak á megin-
hygningarsvæðunum undan strönd
Reykjaness og á Selvogsbanka að telj-
ast forsenda fyrir stórárgöngum á Is-
landsmiöum.
Hrygningin hefst seint í mars og
stendur fram í maí með áberandi ha-
marki í 3. viku aprílmánaðar.4 b°
verður vart nokkurs breytileika á upp-
hafi hrygningar frá ári til árs og einnig
hvað varðar tíma hrygningarhámarks-
ins. Eggin klekjast út á 9-10 dögum
og nær aðeins um 15% af hrognunum
að klekjast út2 (mynd 2). Nýútklakin
fisklirfan berst síðan með straumum 1
yfirborðslögum sjávar, algerlega háð
því, eins og fyrr segir, að hitta a
heppilega fæðu eftir að kviðpokastig-
inu lýkur. Ætið þessa fyrstu daga og
vikur virbist nær eingöngu vera sma-
gerð afkvæmi rauðátu, annaðhvort
egg hennar eða lirfur. Reyndar benda
nýjar rannsóknir til þess að svifþöt'
ungar komi talsvert við sögu alha
fyrstu dagana.5
Nauösyn svifþörunga og
hegöun rauöátunnar
Rauðátan leitar upp í yfirborðslög-
in undan Suðurlandi síðla vetrar og
verbur hún þá kynþroska.6 Hrygning
hennar fer fram í mars og apríl, fýrst
næst landi og færist síðan utar. Rauð-
átan lifir á svifþörungum, en hrygn-
ing og klak hennar er mjög háð því að
framboð svifþörunga sé nægjanlegt-
Því meiri sem fæðan er, því styttri
tíma tekur raubátuhrygningin.6 A vet-
450 ÆGIR OKTÓBER 1993