Ægir - 01.10.1993, Blaðsíða 46

Tilvísanir og heimildir:
1. Árni Friðriksson 1951. Klak
sjávarfiska. Náttúrufræbingur-
inn, 21: 29-30.
2. Eyjólfur Friðgeirsson 1982.
Hrygning þorsks og ýsu
1976-1981. Ægir 75: 417-424.
3. Vilhjálmur Þorsteinsson og
Gubrún Marteinsdóttir 1993.
Þorskmerkingar. Ægir 86:
92-100.
4. Einar Jónsson 1982. A survey
of spawning and reproduction
of the Icelandic cod. Rit Fiski-
deildar 6(2): 1-45.
5. Fossum, P og Ellertsen, B. Gut
content analyses of first feed-
ing cod larvae sampled in Lof-
oten, Norway, during the per-
iod 1979-1989. Poster No. 34,
ICES 1993 syposium; Cod and
Climate change. (Fjölrit).
6. Ólafur Ástþórsson 1987. Um
átuna í sjónum við ísland. Sjó-
mannablaöiö Víkingur 49: 6.
tbl.
7. Þórunn Þóröardóttir 1986.
Timing and duration of
springblooming south and
southwest of Iceland. Role of
freshwater outflow in coastal
marine ecosystem. Ed. S.
Skreslet, NATO ASI series G7.
8. Jón Jónsson 1990. Hafrann-
sóknir II. Reykjavík.
9. Sigfús A. Schopka. Fluctu-
ations in the cod stock at
Iceland during this century in
relation to changes in the fis-
heries and environment. Paper
No. 10, ICES 1993 syposium;
Cod and Climate change.
(Fjölrit).
10. Ólafur Ástþórsson o.fl. Distri-
bution, abundance and length
of pelagic juvenile cod in
Icelandic waters in relation to
environmental conditions.
Paper No. 38, ICES 1993
syposium; Cod and Climate
change. (Fjölrit).
11. Ellertsen, B o.fl. Wind effects
on the vertical distribution of
first feeding cod larvae and
their pray, and on the
encounter rates between
them. Paper No. 26, ICES 1993
syposium; Cod and Climate
change. (Fjölrit).
12. Svend Aage Malmberg 1993.
Kjarrskógar og fiskur. Morgun-
blaöiö, Lesbók, 8. og 15. maí.
koma til7. Sjávarfallastraumar úti fyrir
Suðurlandi tryggja þó hæga en sífellda
blöndun milli sjávarlaga á þessum
slóðum.
í annan stað hafa norskar rann-
sóknir leitt það í ljós að viss óróleiki
og iðustreymi í efstu lögum sjávar
gera það að verkum að nýútklakin
fisklirfan hittir oftar á fæöuagnir11.
Vindur má þó ekki verða meiri en 10
m/sek, eða fimm til sex vindstig
(ágreiningsmál). Of hvass vindur kem-
ur einfaldlega of miklu róti á yfir-
borðssjóinn. Hér gegna einnig sjávar-
fallastraumar og strandstraumur rétt-
sælis með suðurströnd landsins stóru
hlutverki í því að viðhalda ákveðinni
hreyfingu sjávarins næst landi.
Samkvæmt þessu virðist sem
minniháttar vindur geti í vissum til-
fellum bætt fæðuskilyrðin í sjónum
úti fyrir Suðurlandi og Reykjanesi.
Við skoðun þessara „þorskfræða"
vakti sérstaka athygli hve breytileik-
inn í nýliðuninni er í raun lítill, sam-
anborið við aðra stofna við N-Atlants-
haf. Sterkustu árgangarnir telja ekki
nema um fjórum til fimm sinnum
fleiri einstaklinga en þeir lökustu ef
Grænlandsgöngunum er sleppt.
Þeirri spurningu verður seint svarað
hversu stór hrygningarstofninn þarf1
raun að vera til að tryggja vöxt og við-
gang þorskstofnsins til langs tíma.
Ekki skal neitt fullyrt í þeim efnum
hér en Svend Aage Malmberg hittir
sennilega naglann á höfuðið þegal
hann segir:12
„Stór hrygningarstofn sem hrygm1
á stóru svæði í langan tíma tryggir
e.t.v. að einhver hluti hrygningar hitti
vel á ytri skilyrði án þess að öll hrygm
ingin þurfi að gera svo. Þessi ákveöm
hluti skilar sér í öruggri nýliðun, e11
annað fer jafnvel forgörðum."
Niðurlag
Sú tilgáta sem hér hefur verið
viðruð er aðeins byggð á huglæg11
mati, en ekki beinni tölfræði. Þörf a
frekari athugunum og úrvinnslu og
æskilegt væri að skilgreina einhvers-
konar vindstuðul fyrir umrætt hrygn-
ingarsvæði.
í annari grein, sem birtast mun 1
Ægi á næstunni, mun ég koma með
tillögu að spálíkani fyrir nýliðu11
þorsks sem bæði tekur mið af líffræð1
hafsins og eðlisfræði lofts og lagar.
Þakkir fær Sigfús A. Schopka fyrir
yfirlestur greinarinnar og góð ráð. 0
REYTXNGUR
Þjóðverjar borða mikinn fisk
Þjóðverjar borðuðu 1,2 milljónir tonna af fiski í fyrra, eða 14,8 kíló hver
maður. Þar með slógu þeir eigið met og heimsmetið, að sögn þýska vikublaðs-
ins Die Wirtschaft, sem gefið er út af Markaðsstofnun sjávarútvegsins í Bremer-
haven. Skýringin á aukningu fiskneyslunnar í Þýskalandi er ekki síst sú aö
dreifingarkerfið í austurhluta landsins hefur verið reist úr rústum og þar eýkst
fiskneyslan hröðum skrefum í kjölfarið. Niðursoðinn og kryddleginn fiskur er
efstur á matseðli Þjóðverja, 31% heildarneyslunnar, en frosnar fiskafurðir
koma næstar með 23%. Neysla á frosnum fiski minnkaði um 1% frá árinu
1991. Hlutur ferska fisksins var 9% í fyrra og hefur einnig minnkað um 1% fra
árinu á undan.
456 ÆGIR OKTÓBER 1993