Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Blaðsíða 10

landsins og öllum forsendum stjórnarskrárinnar. Þessu
munu flestir játa, þótt ekki sé þetta berum orðum bann-
að í stjórnarskránni.
Að sjálfsögðu gegnir almennt allt öðru máli um þátt-
töku í þjóðabandalagi eða alþjóðastofnun, en þar eru
tengsli eða samstarf aðildarríkjanna byggð á milliríkja-
samningi en ekki á neinni sameiginlegri stjórnarskrá,
enda er þar að jafnaði um miklu lauslegri tengsl að
ræða en hjá bandaríkjum. Þar er það langoftast svo, að
aðiidarrikin balda eftir sem áður óskertu ákvörðunar-
valdi um öll sín málefni. Ályktanir stjórnarstofnana
bandalagsins verða þvi aðeins bindandi fyrir hin ein-
stöku bandalagsríki, að þau samþykki þær. Þar risa
yfirleitt engin stjórnskipunarleg vandamál. Það er enginn
vafi á því, að ísland gæti gerzt aðili slíkra alþjóðastofn-
ana með þeim hætti, er segir i 21. gr. stjórnarskrárinnar.
Stjórnlagafræðilegar spurningar vakna þá fyrst, er al-
þjóðastofnunum er fengið sjálfstætt ákvörðunarvald um
þau málefni, sem þær eiga að fjalla um, þegar ísland
t. d. skuldbindur sig til að hlíta ákvörðun alþjóðastofn-
unar um tiltekin málefni, án tillits til viljaafstöðu ís-
lenzkra stjórnarvalda hverju sinni. Þá fyrst rís sú spurn-
ing, hvort milliríkjasamningur, gerður að fenginni heim-
ild Alþingis samkvæmt 21. gr. stjórnarskrárinnar, sé full-
nægjandi grundvöllur aðildar að alþjóðastofnun, eða
hvort sérstök stjórnlagaheimild eða stjórnarskrárbreyt-
ing sé nauðsynleg.
Þeirri spurningu er ekki unnt að svara ákveðið og
afdráttarlaust, nema spurt sé um alveg tiltekna alþjóða-
stofnun. Þann fyrirvara verður að hafa i huga.
Ég býst við því, að milliríkjasamningur samkvæmt
ályktun Alþingis en án undangenginnar stjórnlagabreyt-
ingar verði oftast talinn fullnægjandi, en ekki þó alltaf.
En hvenær er samþykki Alþingis samkvæmt 21. gr.
stjórnarskrárinnar nægilegt og hvenær er sérstök stjórn-
lagaheimild eða stjórnarskrárbreyting óhjákvæmileg? Með
8
Tímarit lögfræðinga