Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Blaðsíða 39

Annað höfuðatriði sáttmálans af hálfu Islendinga, kom
fram í þessum orðum:
„Skulu sex skip ganga af Noregi til Islands tvö sumur
hin næstu, en þaðan í frá sem konungi og hinum beztu
bændum landsins þykir hentast landinu.“
Þarna lýsir sér það höfuðmein, að Islendingar gátu
ekki lengur annazt nauðsynlegar siglingar til landsins.
Þess vegna hafði konungur stundum, þegar honum þótti
mikið við liggja, beitt farbanni, þ.e.a.s. bannað allar sigl-
ingar frá Noregi til Islands, En jafnvel þótt ekki væri
gripið til slíkra harðræða, hefur mönnum þótt sigling
hingað svo ótrygg, að æskilegt væri, að konungur ábyrgð-
ist hana. Sumir telja, að tveggja ára tímabilið hafi
verið ákveðið af hálfu konungs í því skyni, að knýja
alla Islendinga til að fallast á sáttmálann. Heldur er það
þó ólíklegt, því að þó raunin yrði sú, að tvö ár liðu
þangað til hinir siðustu játuðu konungi trúnað, þá var
ekki hægt að sjá það fjTÍr 1262, og harla ósennilegt, að
svo berri hótun væri beitt, þegar jafnlíldega horfði fyrir
konungsmáli með sættargerð þessari.
Ekki er um það að villast, að þörfin fyrir frið og sigl-
ingar til landsins er ákvörðunarástæða fyrir sáttmála-
gerðinni 1262, samkvæmt efni hennar og orðum. Hugs-
anlegt er, að hinir íslenzku samningsaðilar geri meira
úr þessum þörfum en rök stóðu til og þá í því skyni
að fegra sáttmálann í augum sjálfra sín og annarra. Það
haggar ekki þvi, að á þessum ástæðum byggja íslend-
ingar ákvörðun sína. Þarna er vísað til þeirra ágalla á
íslenzku þjóðfélagi, sem aðilar töldu, að einir gætu rétt-
lætt svo afdrifarika ávörðun, sem þeir sjálfir vissu, að
þeir voru að taka.
Hitt er annað mál, að úr veilum hins forna þjóðveldis
hefði eflaust mátt bæta á annan veg, og þá einkum með
eflingu islenzks ríkisvalds, sem í senn hefði nægt til að
friða landið og tryggja siglingar til þess. En hyggindi
Hákonar konungs birtust í því, að hann beitti valdi sinu
Tímarit lögfræðinga
37