Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Blaðsíða 17

þá'ékki lengur með æðstu völd í landinu, eru ekki leng-
ur fullgildir húsbændur á sínu heimili. Þvilikt valda-
afsal fær varla staðizt, nema samkvæmt sérstakri stjórn-
lagaheimild eða að undangenginni stjórnarskrárbreytingu,
einkanlega ef aðildarsamningurinn á að gilda um aldur
og ævi eða er ekki uppsegjanlegur, nema með óvenju
löngum fyrirvara. Sjálfsagt skiptir það þó máli, hveimig
aðstöðu landsins að öðru leyti ætti að vera liáttað hjá
hlutaðeigandi alþjóðastofnun, þ.e.a.s. í hinni sameigin-
legu stjórn stofnunarinnar, og þá fyrst og fremst það,
hvort aðildarríki á þar fast sæti, lívort ákvarðanir eru
háðar einróma samþykki þátttöku'ríkjanna, eða hvort
samþykkt meiri hluta er fullnægjandi, hvernig svo sem
sá meiri hluti er. Sé einróma samþykkis krafizt og öll
aðildarríkin eiga fast sæti í stjórnarst'ofnun þeirri, sem
ákvörðun tekur, hefur landið raunverulega neitunarvald.
Þá yrði síður talin þörf á sérstakri stjóhnlugaheimild.
Einnig er eðlilegt, að á það sé litið, hvort skuldbindingar
aðildarríkjanna gagnvart hinni alþjóðlegu stofnun eru
raunverulega gagnkvæmar eða ekki. Séu skuldbinding-
arnar alls ekki gagnkvæmar, eða ekki nema í orði kveðnu,
er enn ríkari ástæða en alla til þess að krefjast sérstakr-
ar stjórnlagaheimildar.
Ef sá millirikjasamningur, sem alþjóðastofnun er byggð
á, er gerður til skamms tíma, eða er uppsegjanlegur af
hálfu aðildarríkjanna, þ.e.a.s. hvert ríki getur sagt sig
úr samtökunum með eðlilegum uppsagnarfresti, er senni-
legt, að samþykki Alþingis samkvæmt 21. gr. stjórnar-
skrárinnar yrði talið nægja. Þó kemur það efalaust tii
álita, hversu mikilvægar fullveldistakmarkanirnar eru.
Neyðarástand eða sérstakar aðstæður gætu e.t.v. rétt-
lætt, að ísland gerist aðili að þess háttar alþjóðastofnun,
sem hér um ræðir, án undangenginnar stjórnarskrár-
breytingar.
Þegar alls ér gætt, lield ég að aðalreglan verði samt
sem áður sú, að ísland geti ekki gerzt aðili að alþjóða-
Tímarit lögfræðinga
15