Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Blaðsíða 49

liafi, heldur verði honum haldið við gömul venjuleg og
velfengin landslög, frið og frelsi með þeim rétti, sem
fyrri konungar náðuglegast hafa gefið og veitt og lands-
menn undir svarizt „og það i svo miklu sem ei er
á móti jure majestatis“, þ. e. rétti hátignarinnar, enda
hyggja leikmenn þetta ekki rekast á. Niðurstaðan varð
sú, að litil breyting varð á stjórnhögum landsins á meðan
Hinriks Bjelkes naut við, en eftir það var skjótlega önn-
ur skipun gerð á stjórnvaldinu, og um 1700 var alveg
hætt að leggja lagaboð fyrir Alþingi. Einveldið hafði að
fullu og öllu náð tökum á þjóðfélaginu.
Á meðan einveldið stóð lágu niðri þau réttindi, sem
íslendingar áskildu sér 1262 gegn konungi, þvi að nú
fékk hann allt rikisvald i sínar hendur. En þess ber að
gæta, að íslendingar afsöluðu réttindum sínum hvorki
i hendur danska ríkinu né dönsku þjóðinni, heldur ein-
ungis konungi. Þess vegna var það, að er konungur af-
salaði sér einveldi tæpum 200 árum síðar, þ. e. 1848,
þá héldu Islendingar þvi fram, undir forystu Jóns Sig-
urðssonar, að á sama hátt og konungur afsalaði sér ein-
veldi yfir dönsku þjóðinni i hendur henni sjálfri, þá gæti
hann afsalað einveldinu yfir hinni íslenzku i liendur
hennar einnar.
Skoðun Jóns Sigurðssonar kemur glöggt fram í rit-
gerð hans, þegar hann 1855 svaraði danska prófessorn-
um J. E. Larsen og segir:
„Það liggur i augum uppi, að íslendingar hafa svarið
ai-fhyllingareiðinn einmitt i þvi skvni, að sjá borgið lög-
um og landsréttindum þeim, er enn voru við lýði, en
vinna aftur liitt, er tapað var. Nefndarmenn hafa því
ritað undir einveldisskrána, annaðhvort án lögheimildar
til þessa, og þá er undirskriptin ónýt, eða af þvi þeir hafa
reidt sig á heitorð konúngs síns. og loforð fulltrúa 'hans,
er var alkunnur maður og áreiðanlegur, og hafa þeir
treyst því, að undir einveldi konúngs mundi þeirra forni
sáttmáli, lög og landsfrelsi, mál og þjóðerni, og sérhvað
Timarit lögfræðinga
47