Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Side 30

i3jami Ídenedil?L
'óáon:
Sáttmálinn 1262 og einveldis-
byltingin 1662
(Tvö útvarpserindi).
Ég minnist þess, að í æsku heyrði ég föður minn og
kunningja hans ræða um nauðsyn þess, að Gamli sátt-
máli væri prentaður á póstkort, svo að hann gæti orðið
hverjum einasta landsmanni handbær. Þessi áhugi þeirra
spratt af því, að þeir töldu Gamla sáttmála vera grund-
vallarheimild fyrir réttindakröfum, sem þá voru hafðar
uppi gagnvart Dönum, og vildu þess vegna að allir ís-
lendingar kynntust efni hans.*) Það eru sem sé ekki
nema nokkrir áratugir síðan Gamli sáttmáli hafði raun-
verulega þýðingu i stjórnmálum þjóðarinnar og deil-
um hennar við Dani. Eftir setningu sambandslaganna
við Dani 1918 hvarf sú þýðing, en enn hefur enginn lög-
gerningur, sem skráður hefur verið á Islandi, meiri sögu-
lega þýðingu, því að hann varð í senn sáttmáli um af-
sal sjálfstæðisins og sú réttarheimild, sem bezt dugði
við endurheimt þess. Vegna þess að sáttmáli þessi verð-
ur í ár 700 ára gamall, var gerður á Alþingi 1262, þykir
lilýða að minnast hans nú nokkrum orðum.
Þess er þá fyrst að gæta, að nokkuð er á reiki um
nafngift þess sáttmála, sem gerður var 1262. Flestir
landsmenn kalla hann Gamla sáttmála, en því nafni hef-
*) Ungir prentarar i Félagsprentsmiðjunni höfðu raunar gefið
slíkt póstkort út þegar 1907 og gaf Ólafur Sveinsson prentari
mér eitt þeirra eftir að hann heyrði erindi þetta.
28
Tímarit lögfræðinga