Tímarit lögfræðinga - 01.06.1964, Blaðsíða 26

sinni. Ennfremur er svo að sjá, að í lögum um náttúru-
vernd sé eignarnám ekki bundið við yfirfærslu eignar-
heimilda í skilningi Anders Vinding Kruse.
Þrátt fvrir það, að eigi fái staðizt skv. isl. rétti að
fvlgja framangreindri kenningu út í æsar, verður því
ekki neitað að hún hrejdir við atriði, er mikla þýðingu
hefur, þegar ákvarða á mörkin milli eignarnáms og tak-
markana á eignarrétti. Oft er talað um hið klassíska
eignarnám, sem sé fólgið i því, að af eignarnámsþola
sé með öllu tekin eign hans, svo að hrundið verði i fram-
kvæmt einhverju fju’irtæki til almenningsnota, svo sem
vegarlagningu. Sjálfsagt hefur slíkt tilvik einkum verið
haft í huga, er ákvæði um eignarnám voru fvrst tekin í
stjórnarskrár. Er því ekki óeðlilegl, að eignarnám sé,
auk slíkra tilvika, látið fyrst og fremst ná til áþekkra
tilvika, svo sem er þegar eignarráð manna eru skert
með þeim hætti, að tilteknum aðilum eða almenningi
eru heimiluð jákvæð afnot af eignum þeirra. Er ekki
vafa hundið, að sanngirnis- og réttlætissjónarmið mæla
vfirleitt fremur með bótum í síðastgreindum tilvikum,
en þegar eignarráð manna eru takmörkð á neikvæðan
hátt aðeins. Þegar litið er yfir islenzka eignarnámslög-
gjöf, er eignarnám tíðast fólgið í þvi að mönnum eru að
meira eða minna levti heimiluð jákvæð umráð eða aínot
yfir eignum, sem aðrir eiga eða áttu. Víða sér þess enn-
fremur stað í lögum, sem hafa í för með sér margslungn-
ari eignaskerðingar, að ráð er fyrir því gert, að undir
hugtakið eignarnám falli fjo-st og fremst þess háttar
skerðingar. T. d. er í lögum um náttúruvernd yfirleitt
ekki tekin afstaða til þess, hvort eignaskerðingar þær,
sem af lögunum leiða, kunni að verða taldar eignarnám,
en í d-lið 1. gr. laganna er þó gert ráð fvrir, að eignar-
nám þurfi að koma til, ef friðlýst eru lönd í einstakl-
ingseign og almenningi leyfður aðgangur að þeim. Af
greinargerð kemur fram, að mjög varlega verði að fai-a
i sakir um að svipta landeigendur landsnytjum i þvi
82
Tímarit lögfræðinga