Tímarit lögfræðinga - 01.06.1964, Blaðsíða 27

skyni að almenningur fái þau afnot, er í nvtjunum fel-
ast. Af þeim sökum var ekki talið fært að veita al-
menningi heimild til berjatinslu í landareignum ein-
stakra manna án þess að bætur kæmu fyrir, nema innan
þröngra marka og í samræmi við fornar venjur. Hefði
víðtækari beimild samt yfirleitt ekki liaft tjón í för með
sér, svo neinu verulegu næmi.
IV.
Margir fræðimenn hafa talið mörkin milli eignarnáms
og takmarkana á eignarrétti einkum ráðast af þvi, hvort
takmörkunin sé almenn eða ekki, oft ennfremur með
þeim viðauka, bvort hún byggist jafnframt á almennum
efnislegum ástæðum eða ekki. Tala þessir höfundar því
oft um almennar takmarkanir eignarréttar, er löggjaf-
inn geti sett bótalaust, gagnstætt því sem gildi um eign-
arnám. Skoðanir i þessa átt bafa átt nokkuð miklu
fylgi að fagna meðal fræðimanna og hafa haft áhrif á
löggjöf. Skal hér fjallað nokkuð um þetta efni, t. d.
það, hvenær skerðing verði talin almenn, þar sem ekki
virðist alltaf vaka það sama fyrir þessum höfundum.
Skortir og stundum á, að þeir geri tæmandi grein fyrir
því, hvenær þeir telji skerðingu vera almenna eða hve-
nær skerðing verði talin byggjast á almennum efnisleg-
um ástæðum. Er og varla tæmandi skýringa að vænta,
þar sem yfirleitt er hér um almenn yfirlits- eða kennslu-
rit að ræða.
Með almennri takmörkun virðast fræðimenn stund-
um eiga við það fyrst og fremst, að takmörkun hafi ver-
ið framkvæmd með tilteknum hætti. Er takmörkun þá
talin almenn, ef það, hverjum eignum eða eigendum
hún kemur niður á, ræðst beinlínis af almennum liug-
tökum og hugtaksatriðum þeirra réttarreglna, sem fyr-
irskipa eignaskerðinguna. Samkvæmt þessum sjónar-
miðum væri það í fyrsta lagi eignarnám en eklci almenn
takmörkun, ef eign sú, sem skerða ætti, væri tilgreind
Timarit lögfræðina
83