Tímarit lögfræðinga - 01.06.1964, Blaðsíða 35

skuli. Hún vísar dómaranum til mælikvarða, er liggur
utan reglunnar sjálfrar. Mörkin milli matsreglu og vísi-
reglu er hins vegar ekki eins Ijós, þegar ekki er um
hreina matsreglu að ræða, heldur tekið fram í lögum,
að viss atriði ráði úrslitum eða a. m. k. tekið fram, á
hvern hátt eigi að bregðast við þeim vanda, sem matið
á að fjalla um.
3. Ivostir vísireglunnar eru einkum þeir, að hún veitir
dómaranum færi á að haga úrlausn máls eftir at-
vikum hverju sinni. Visireglan opnar leið, til að koma
að sanngirnis- og réttlætissjónarmiðum við dómsúr-
lausnir.
Á hinn bóginn verður því ekki neitað, að vísireglur
hafi sína galla. Vísireglur binda ekki réttaráhrif við
ákveðin einkenni eða atriði, sem sannreynd verði örugg-
lega og ótvírætt. Af því leiðir, að erfiðara er að segja
fyrir um málsúrslit, þegar vísireglur eigi i hlut, og þar
með nokkur réttaróvissa. Vísireglur gera oft miklar
kröfur til dómarans. Hann verður að skapa sér innsýn
inn á lífssvið, sem honum eru e. t. v. að beira eða minna
leyti framandi, og hann verður að skapa sér lieilbrigða
yfirsýn yfir þau atvik og atriði, er áhrif hafa á mæli-
kvarða þann, sem hann notar, og það mat, sem hann
framkvæmir. Dómarinn hefur óbundnari hendur,
þegar hann beitir vísireglum, en þegar réttarreglur í
þrengri merkingu eiga í lilut. Verður því ekki neitað, að
nokkur hætta geti verið á, að dómarinn kunni í skjóli
þessa frjálsræðis að láta úrlausn málsins velta um of á
persónulegri afstöðu til mála og eigin þjóðfélagsskoð-
unura eða láti freistast til að láta yfirborðsathugun á
úrlausnarefninu nægja.
4. Þess er áður getið, að sú skoðun hafi rutt sér mjög
til rúms í Noregi og í Danmörku, að skoða beri stjórn-
arskrárákvæði þessara ríkja til verndar eignarrétti sem
vísireglur. Brautrvðjandi þessara sköðana hér á Norð-
urlöndum var Norðmaðurinn Ragnar Knoph, en sömu
Tímarit lögfræðina
91