Tímarit lögfræðinga - 01.01.1966, Blaðsíða 41

Ákvæði um öflun gagna erlendis eru ekki í settum
lögum. Fyrirmvnd ákvæða um það efni í frv. 1955 er 296.
gr. í Retsplejeloven dönsku. Hér á landi mun ekki fast
form á slikri gagnaöflun. Til er samningur, sem mörg
ríki standa að, um ýmis atriði varðandi réttarfar, m. a.
um beiðnir erlendis frá um öflun gagna. Þessi samningur
var gerður i Haag 1905, dags 17. júlí 1905, og skyldi gilda
um 5 ára bil, en síðan framlengjast um 5 ár, ef honum
var ekki sagt upp. Danir gerðust aðilar að samningi þess-
um, sbr. augl. nr. 119, 19/5 1909, og mun hann enn í gildi
þar. Hvort hann er gildur hér kann að vera álitamál.
Samkv. orðalagi dansk-íslenzkra sambandslaga 30/11
1'918, er hann væntanlega ekki bindandi fyrir okkur, þvi
að hann mun ekki hafa verið birtur hér. Þess ber þó að
gæta, að samningurinn var á sínum tíma gerður af rétt-
um aðilum utanríkismála danska konungsríkisins, þar
með talið ísland. Ýmsir telja, að þótt ríki sé skipt, gildi lög-
mætur samningur við önnur rílci, einnig um þá hluta
ríkis, sem frá eru skildir eins og hina. Samkv. því væii
7. gr. Sambandslaganna einungis bindandi milli íslands
og Danmerkur, sin á milli, en ekki fyrir önnur ríki. Er
því líklegt, að við getum neytt réttar samkvæmt Haag-
samningnum gagnvart aðildarríkjum hans, en að vísu
þannig, að það ríki, sem réttinum væri beitt gegn, öðlaðist
þá samsvarandi rétt hér.
Hér hefur verið vikið ýtarlegar að þessum efnum heldur
en 1. liður f 21. gr. hrl. gefur beint tilefni til. Ástæðan er
sú, að ákvæðin í f-lið fela í sér ráðagerð um, að í gildi
séu reglur um öflun gagna til tryggingar og öflun gagna
erlendis, en slíkar reglur eru ekki í settum lögum, og
efnið því eklci rætt annars staðar.
Um nánari skýringar verður að vísa til Þjóðaréttar,
sbr. og Einar Arnórsson. Þjóðréttarsamband tslands og
Danmerkur, Rvík 1923, og Helgi P. Briem: Samningar
tslands við erlend ríki, Rvík 1963 (sbr. bls. 9 í formála).
Einungis synjun um öflun gagna, sem hér er fjallað um,
Tímarit lögfræðinga
39