Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Blaðsíða 36

kröfu á framleiðandann, ef hún gœti sannað, að hann
hefði gerzt sekur um gálevsi. Með öðrum orðum töldu
þeir, að hún ætti rétt á því, að framleiðandinn sýndi varúð,
en þeirri skyldu hefði hann ekki gætt. Atkvæði Atkins
lávarðar var mikilvægast.
Þar komu fram tvær meginreglur, sem voru þó hvor
á sínu sviði. Rýmri meginreglan (bls. 580 í dómasafninu)
var:
Hvort heldur, sem um er að ræða athöfn eða athafna-
leysi, ber hverjum manni að sýna skynsamlega aðgát og
forðast allt það, sem eðlilegar líkur eru á að valda mundi
öðrum manni tjóni. En hverjir eru þá „aðrir menn“ að
lögum? Svarið virðist vera, að það séu þeir menn, sem
verkið bitnar svo beint og náið á, að hafa bæri í huga,
þegar ákvörðun var tekin um, hvort verkið skyldi unnið
eða ekki, að líkur, skynsamlega metnar, bentu til þess að
svo mætti fara.
Hin þrengri meginreglan var (bls. 596 i dómasafninu):
„ . . . þegar varningur er seldur til endanlegrar neyzlu
i þeirri mynd, sem hann fór frá framleiðanda og fram-
leiðandinn á þess síðan ekki kost að fylgjast með honum,
en er þó ljóst, að skortur á skvnsamlegri aðgæzlu við til-
reiðslu og framboð varningsins mundi leiða til tjóns á
lífi eða öðrum hagsmunum neytenda, er framleiðanda
skylt gagnvart neytanda að hafa þessa hættu i huga og
meta hana skynsamlega.11
Hvor þessara meginreglna var nú „Ratio decidendi?“
Þær staðreyndir, að stefndi var framleiðandi vöru og hann
seldi hana — engiferbjór sinn — í ógagnsæjum flöskum,
svo að ekki var unnt að athuga innihaldið eftir að hann
lét það frá sér fara, féllu undir þrengri en ekki rýmri
regluna. Viðurkennt er nú, að „Ratio decidendi“ er að
finna i þrengri meginreglunni, því að sú rýmri mundi
annars ná til nokkurra síðari mála, þar sem talið hefur
verið, að reglan í málinu Donoghue gegn Stevenson gildi
því aðeins að valdið sé líkamlegu tjóni á mönnum eða
98
Tímarit lögfræðinga