Tímarit lögfræðinga - 01.12.1973, Síða 16

forna lögfræðiáhuga almennings í landinu, að fólk hafi ríka tilhneig-
ingu til að leysa sjálft úr lögfræðilegum vandamálum sínum.
Ymsar aðrar ástæður geta einnig legið að baki tregðu eða aðstöðu-
leysi almennings til að leita lögfræðiaðstoðar, og verður nú nánar að
því vikið. Þar má nefna þrjár hugsanlegar skýringar:
1. Fjárhagsástæður.
2. Lögfræði og lögfræðingar eru almenningi framandi, utan við sjón-
deildarhring hans.
3. Vantraust á lögfræðingum.
Þegar einstaklingur stendur frammi fyrir lögfræðilegu vandamáli,
skiptir fjárhagshliðin miklu máli. Mjög rík tilhneiging er til að reyna
að spara sér þann kostnað, sem lögfræðiþjónustu fylgir, á sama hátt
og menn eru tregari til að leita læknis, ef þeir þurfa sjálfir að greiða
kostnaðinn. Undir slíkum kringumstæðum myndi sjúklingurinn ærið
oft koma of seint til læknisins. Sama er um lögfræðiþjónustu. Ef við-
komandi hefði leitað aðstoðar lögfræðings strax í upphafi, t. d. við
fasteigna- eða bifreiðakaup, hefði hann hugsanlega getað firrt sig
kostnaðarsömum málarekstri og fjárhagslegu tjóni. I fljótu bragði
mætti ætla, að með vaxandi velmegun almennings færi þörfin minnk-
andi fyrir fjárhagsaðstoð til þeirra, sem þurfa að leita aðstoðar lög-
fræðings og halda fram rétti sínum fyrir dómstólum. Það er þó hæpið,
og má í þeim efnum benda á, að kostnaður við málarekstur og lögfræði-
aðstoð hefur einnig farið mjög hækkandi. Ekki ætla ég mér út á þann
hála ís að dæma um réttlæti núgildandi gjaldskrár Lögmannafélags Is-
lands, en þó má ljóst vera, að ýmis þjónusta lögfræðinga, sem almenn-
ingur hefur þörf fyrir, getur oltið á verulegum fjárhæðum. En þó ekki
sé þar alltaf um háar fjárhæðir að ræða, er augljóst, að almenningur,
þó sérstaklega hinir tekjulægstu, hljóta af fjárhagsástæðum að reyna
til hins ýtrasta að komast hjá að leita eftir lögfræðiaðstoð, ekki síst þar
sem við bætist, að skilningur á gildi slíkrar aðstoðar er oft takmarkaður.
1 öðru lagi vaknar sú spurning, hvort dómstólakerfið, lögfræðingar
og lögfi'æði almennt fellur utan við sjóndeildarhring almennings, hvort
þetta er orðið að vélrænum stofnunum í augum fólksins, sem það vill
engin skipti eiga við. Ljóst má vera, að ýmsir þættir lögfræðinnar
hljóta að verka ákaflega neikvætt á almenning. Lagamálið sjálft er
oft á tíðum illskiljanlegt. Aðila- og vitnayfirheyrslur eru ákaflega
formfastar og verka eflaust heldur fráhrindandi á meginþorra fólks. Og
minna má á það ágæta boðorð: „Það er bannað að reykja í réttarsaln-
um“, (það er ógnun við virðingu réttarins). Sá sem fær stefnu og les
þar hina venjulegu klásúlu: „til þess þar og þá að sjá skjöl og skilríki
14