Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Blaðsíða 28

tölvutæknin að góðum notum. Ég sakna hins vegar góðrar nafngiftar á mál,
sem lokið er með þessum hætti og tel ég að gamla heitinu dómsátt hafi að
ósekju verið útrýmt, sbr. greinargerð með 124. gr. Heitið viðurlagaákvörðun
virðist vera að festast í sessi, en það er frekar þunglamalegt orð og óþjált.
I öðru lagi eru játningardómar samkvæmt 125. gr. laganna, en þegar skilyrði
greinarinnar eru uppfyllt er unnt að ljúka máli í einu þinghaldi, hugsanlega
að undangenginni umfjöllun sakflytjenda urn lagaatriði máls og ákvörðun
viðurlaga. Samkvæmt 2. mgr. 135. gr. laganna er unnt að semja mjög stutta
dóma í málum sem dæmd eru samkvæmt 125. gr. og er þá málavaxtalýsingu
sleppt og í stað hennar skírskotað til ákæru. Með þessu móti er unnt að
afhenda dómsendurrit þegar í lok þinghalds.
í þriðja lagi má nefna mál, sent dæmd eru samkvæmt 1. mgr. 126. gr.
laganna, svokallaða útivistardóma, en skilyrði þess að málum verði lokið með
þessum hætti eru meðal annars þau að þess hafi verið skilmerkilega getið í
fyrirkalli að fjarvist ákærða kunni að verða metin til jafns við viðurkenningu
hans. Dómarar ættu óhikað að kanna hvort skilyrði séu til að ljúka málum í
samræmi við reglur 1. mgr. 126. gr. Eðli málsins samkvæmt eru það einkum
mál, sem lögreglustjórar höfða, sem ljúka má með þessum hætti.
III. UM GAGNRÝNI Á STÖRF DÓMSTÓLA
í þjóðfélagsumræðu undanfarin ár hefur nokkuð borið á gagnrýni á störf
dómstóla og er helst hrópað um seinvirkni og væga dóma. Ekki verður á
þessum vettvangi fjallað um viðurlagakerfið, en því er ekki að neita að
gagnrýni um seinvirkni var að minnsta kosti hér áður fyrr nokkuð á rökum
reist. Nú er hins vegar annað uppi á teningnum og hefur það vakið mikla
athygli hversu dómsmeðferð opinberra mála, stórra sem smárra, tekur nú
skamman tíma.
Á miðju ári 1992 kannaði ég málshraða í sakadómi Reykjavíkur undanfarin
ár, þ.e.a.s. hversu langur tími leið að meðaltali frá útgáfu ákæru þar til dómur
var kveðinn upp. Leiddi könnunin eftirfarandi í ljós:
Árið 1981 7 mánuðir
Árið 1986 4 1/2 mánuður
Árið 1991 4 mánuðir
Árið 1992 2 1/2 mánuður.
Til samanburðar gerði ég könnun á þeim málum, sem mér voru úthlutuð í
Héraðsdómi Reykjavíkur á tímabilinu frá 1. september 1992 til 31. ágúst 1993.
Var þar um að ræða 90 mál, stór og smá, jafnt játningarmál sem mál, er sættu
aðalmeðferð. Leiddi könnunin í ljós að frá því máli var úthlutað þar til því
lauk með dómi eða viðurlagaákvörðun, liðu að meðaltali 5 til 6 vikur.
22