Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Blaðsíða 34

Ríkissaksóknara muni leiða til þess að afgreiðsla mála þurfi að taka lengri
tíma en áður, en sú hefur orðið raunin fyrsta árið eftir lagabreytingu. Astæða
er til að ætla að þetta sé ekki varanlegt ástand. I fyrsta lagi hefur reynsla
fengist af nýrri vinnutilhögun. Fulltrúum Ríkissaksóknara fækkaði um einn
þann 1. júlí 1992 við gildistöku laga nr. 19, 1991, en frá 1. júlí sl. hefur verið
fullmannað hjá embættinu.
Þess ber að geta að af hálfu RLR hefur í auknum mæli verið leitast við að
jafna flæði mála til Ríkissaksóknara, ef svo má að orði komast. Enn myndast
þó toppar á ákveðnum tímum. Ekki er unnt með sama hraða og áður að vinna
niður þessa toppa hjá embættinu. Reynslan hefur sýnt, að jafnvel dóms-
meðferð smæstu mála getur tekið drjúgan tínra af skrifborðsvinnu sækjanda.
Þótt um játningarmál sé að ræða á rannsóknarstigi kunna mál að sæta aðal-
meðferð í dómi, t.d. vegna þess að sakbomingur dregur til baka játningu hjá
lögreglu og þarf þá oft að afla frekari gagna. Þá geta boðanir mistekist. Aukið
forræði leiðir þannig til mun meiri vinnu en áður við smæstu mál. Algengt
er að ákærandi þurfi að mæta í dómi nokkrum sinnum á mismunandi tímum
vinnudags. Ef mál þessi hljóta meðferð samkvæmt 125. gr. oml. má hins vegar
líkja hlutverki ákærandans nánast við hlutverk dómvarðar, eina hlutverk ákær-
anda er að lýsa því yfir að hann samþykki að málinu verði lokið samkvæmt
125. gr. oml.
Ég tel þó að ekki sé óraunhæft að keppa að því að játningarmál þurfi ekki
í framtíðinni að dvelja lengur hjá Ríkissaksóknara en þau gerðu fyrir gildis-
töku laga nr. 19, 1991.
III. RANNSÓKN JÁTNINGARMÁLA
Ríkissaksóknari hefur formlega yfirstjóm á rannsókn sakamála og einnig að
miklu leyti forræði á þeirn við dómsmeðferð. Ættu starfsmenn hans því að
hafa hvað bestu heildaryfirsýn yfir gang sakamála í gegnum allt dómskerfið
og meta hvar svigrúm sé til að hraða meðferð þeirra.
Hefð er fyrir tiltölulega miklu sjálfstæði rannsóknarlögreglu í starfi. Ég tel
það vera kost. Þetta hlýtur að gera sækjanda auðveldara að meta hlutlægt
rannsóknargögn og sinna skyldum sínum um hlutlæga meðferð máls heldur
en vera myndi ef ákæru- og rannsóknarvald væri á sömu hendi. Á móti kemur
að því brýnna er að rannsóknarlögregla og ákæruvald samhæfi vinnubrögð
sín. Ég tel óhjákvæmilegt að drepa á nokkur atriði varðandi rannsókn mála.
Eg tel rétt að skipta málunum í tvo flokka. Annars vegar mál brotamanna
sem eiga hjá lögreglu eitt mál eða brotahrinu sem stendur yfir í stuttan tíma
og hins vegar mál brotamanna sem standa nokkuð samfellt í afbrotum í félagi
við fleiri menn, sem líkt er ástatt um.
Rannsóknarlögregla leitar oft samráðs við Ríkissaksóknara við rannsókn
sérstæðra eða alvarlegri sakarefna áður en hún sendir honum málin formlega.
Rannsóknir einfaldra játningarmála er hins vegar sjaldan svo flókin að til
28