Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Blaðsíða 9

Niðurstaða héraðsdóms var því sú að hann sýknaði fjármálaráðherra og
landbúnaðarráðherra af kröfum Hagkaups.
Minni hluti Hæstaréttar, þrír dómarar af sjö, vildi staðfesta hinn áfrýjaða
dóm og segir m.a. svo í atkvæði hans:
Samk\’œmt lögskýringarreglum víkur greinargerðin að því leyti, sem hún
samrýmist ekki skýru og afdráttarlausu orðalagi lagagreinarinnar og
ótvíræðum vilja löggjafans. Af greinargerð með frumvarpi til laga um
innflutning nr. 8811992 og meðferð þess á Alþingi verður örugglega ráðið,
að vilji löggjafans hefur ekki staðið til þess, að innflutningur
landbúnaðarvara yrði svo að segja óheftur nema af heilbrigðisástæðum.
Um það ber ekki síst glöggt vitni framsögurœða viðskiptaráðherra á
Alþingi 10. september 1992, sbr. og yfirlýsingu efnahags- og viðskipta-
nefndar Alþingis 13. september 1993, þar sem fram kemur sá skilningur,
að með lögum nr. 88/1992 hafi „engar efnislegar breytingar orðið á
heimildum til innflutnings á búvörum".
Meirihuti Hæstaréttar féllst hins vegar á kröfur Hagkaups, nema um greiðslu
skaðabóta. Segir m.a. svo í meirihlutaatkvæðinu:
Af framansögðu leiðir, að 41. gr. laga nr. 46/1985, sbr. nú 52. gr. laga nr.
99/1993, verður ekki skilin svo, að í greininni felist sjálfstœð takmörkun
á innflutningi landbúnaðarvara, heldur sé þar verið að tryggja
Framleiðsluráði umsögn um þann innflutning landbúnaðarvara sem
takmarkaður er af öðrum lagaákvæðum, eins og fram kemur í skýrum
orðum greinargerðar, en þar er aðfinna helstu heimild um vilja löggjafans
við setningu laganna.
Sínum augum lítur hver á silfrið stendur þar. Héraðsdómur og minnihluti
Hæstaréttar byggja greinilega á því að orðalag lagagreinarinnar sé ótvírætt og
feli í sér sjálfstæða heimild til þess að takmarka innflutning á landbúnaðar-
vörum. Ennfremur að lagagreinin gangi framar því sem fram komi í greinar-
gerð og bendi til annars en lagagreinin sjálf, auk þess sem þessir dómarar
töldu að löggjafarviljinn hefði staðið til þess að takmarka innflutning á land-
búnaðarafurðum og að halda óbreyttu því ástandi sem ríkt hafði á því sviði.
Meirihluti Hæstaréttar telur hins vegar að lagagreinin feli ekki í sér
sjálfstæða heimild til takmörkunar á innflutningi landbúnaðarvara og að í
greinargerðinni sé að finna helstu heimild um löggjafarviljann.
Eftir að dómur Hæstaréttar féll brá svo við að frá löggjafarvaldinu komu
fram raddir um, að vilji þess hefði staðið til að hafa þessi innflutningsmál
óbreytt og ekki er kunnugt um að þeim hafi verið mótmælt. Það er nokkur
nýlunda að löggjafínn skýri vilja sinn eftir að lög hafa verið sett, en í sjálfu
sér er ekkert nema gott um það að segja. í ljósi þessa má halda því fram með
fullum rétti að héraðsdómur og minnihluti Hæstaréttar hafi lagt rétt mat á það
hver vilji löggjafans var. Löggjafarvaldið hefur hins vegar réttilega talið að
nauðsyn væri á því eftir dóm Hæstaréttar að setja ný lög með þeim hætti að
vilji þess komi ótvírætt fram og stendur það löggjafarstarf yfir þegar þetta er
3