Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Blaðsíða 48

sinna honum framan af, en síðan tók svo óskilvirkt kerfi við að honum hefur
tekist að komast upp með að valda ótölulegum fjölda fólks ómældu tjóni og
miska. Maðurinn veit nákvæmlega hvernig kerfið virkar og hann hlær þegar
lögreglumenn reyna að sýna honum fram á alvöru mála. Ætla mætti því að
kerfið hafi verið sniðið að þörfum þessa manns fremur en að það beri hag
almennings fyrir brjósti. Það var fyrst í sumar að sett var á fót lokað vistunar-
heimili fyrir unga afkastamikla afbrotamenn, en það var m.a. gert að kröfu
lögreglu.
Onnur sagan er unt mann á þrítugsaldri. Hann var handtekinn af herlög-
reglunni á Keflavtkurflugvelli eftir innbrot. Þegar maðurinn var afhentur ís-
lensku lögreglunni kom í ljós að hann átti langan afbrotaferil að baki, m.a.
allnokkur innbrot, þjófnaði og meðhöndlun fíkniefna. Hann fjármagnaði neyslu
fíkniefna með auðgunarbrotum. Herlögreglunni til mikillar undrunar var mann-
inum sleppt að yfirheyrslu lokinni því að hann játaði innbrotið og munaði
ekkert um það í leiðinni að játa nokkur innbrot önnur á Vellinum og í Keflavík
skömmu áður. Herlögreglan varð enn meira undrandi þegar hún þurfti að
handtaka manninn nokkrum dögum síðar á innbrotsstað í vöruskemmu á
Vellinum og má segja að andlitið hafi dottið af lögreglumönnunum þegar
honum var síðan sleppt að lokinni þeirri yfirheyrslu hjá íslensku lögreglunni.
Svarið var að mál hans fengi venjubundna afgreiðslu. Það þýddi ekkert að
biðja um gæsluvistun. Þessi maður gekk enn laus þegar síðast var vitað.
Er nokkuð undarlegt þó reynt sé að vekja athygli ráðamanna á þeirri nauðsyn
að skilvirkja þurfi ferlið Afbrot - lögregla - rannsókn - ákæra - dómsmeðferð
- dómur - viðurlög. Fólk, sem staðið er að verki við að fremja afbrot, eða
afbrot sannast á, þarf að eiga þess kost að kynnast afleiðingunum í sem bein-
ustu framhaldi af gerðum sínum. Líkur eru á að síbrotamaður, sem er dæmdur
löngu seinna fyrir afbrot sem hann er að mestu búinn að gleyma, beini fremur
reiði sinni að kerfínu og stjómvöldum en sjálfum sér. Það gerir hann hins vegar
mun síður ef ferlið er samfellt og hann fær tækifæri til þess að skynja fyrir
hvaða verknað hann er dæmdur. Hugtakið síbrotamaður, eins algengt og það
er, verður til í kerfi sem virkar illa í tilvikum síbrotamanna. Því er hægt að
útrýma að mestu með skilvirku ferli einstakra mála. Hvert einstakt mál hvers
einstaks afbrotamanns á að taka fyrir sem slíkt, rannsaka, gefa út ákæru, dæma
og viðkomandi á að fá tækifæri til þess að taka út viðurlög í beinu framhaldi
af því. Þeir sem endurtekið koma við sögu afbrotamála eiga að fá flýtimeðferð
í kerfinu. Þeir eru með endurteknum afbrotum að biðja um sérstaka afgreiðslu
sinna mála og það á að láta það eftir þeim.
Þriðja sagan er um ungan sakhæfan pilt er braust inn að næturlagi í sölutum
í janúarmánuði á síðasta ári. Hann var handtekinn skömmu síðar og játaði
brot sitt. Pilturinn hafði nokkrum sinnum áður verið staðinn að innbrotum. í
ágústmánuði sama ár var gefin út ákæra á hendur piltinum. Mánuði seinna
var kveðinn upp vægur dómur. I millitíðinni hafði pilturinn fimm sinnum
verið staðinn að innbrotum. Þegar dómur var kveðinn upp mundi hann lítið
42