Tímarit lögfræðinga - 01.04.2001, Side 28

Þess skal getið að í ákvæði 14. gr. Rómarsamþykktarinnar er nánar fjallað
um þau tilvik þegar aðildarríki vísar aðstæðum til saksóknara dómstólsins.
Samkvæmt 2. mgr. 14. gr. skal tilvísunarríkið, eftir því sem unnt er, greina í til-
vísuninni frá hlutaðeigandi aðstæðum og leggja fram með henni öll tiltæk
stuðningsgögn.
4.3.2.3 Saksóknari hefur mál proprío motu
Samkvæmt 1. mgr. 15. gr. Rómarsamþykktarinnar getur saksóknarinn hafið
rannsókn proprio motu á grundvelli upplýsinga urn glæpi sem falla undir lög-
sögu dómstólsins, sbr. 5. gr. I slíkum tilvikum er saksóknaranum skylt að kanna
hversu alvarlegar upplýsingamar eru sem honum hafa borist og getur hann í því
skyni leitað viðbótarupplýsinga hjá einstökum ríkjum, stofnunum Sameinuðu
þjóðanna, milliríkjastofnunum, frjálsum félagasamtökum eða „öðrum áreiðan-
legum aðilum." Taka skal fram að latneska hugtakið proprio motu var notað í
staðinn fyrir hugtakið ex officio til að draga betur fram að saksóknarinn getur
ekki beinlínis ákveðið að hefja rannsókn að eigin frumkvæði heldur verða
upplýsingar að berast honum frá þeirn aðilum, sem sérstaklega eru tilgreindir í
2. mgr. 15. gr., eða öðrum áreiðanlegum aðilum.
Til þess að koma í veg fyrir óheft vald saksóknarans til að hefja rannsókn
samkvæmt 1. og 2. mgr. 15. gr. er gert ráð fyrir að honum sé skylt að senda for-
réttarstofu beiðni um heimild til rannsóknar ásamt öllum stuðningsgögnum sem
aflað hefur verið telji hann að fyrir hendi sé rökstuddur grundvöllur til þess að
hefja rannsókn, sbr. 3. mgr. 15. gr. Samkvæmt 4. mgr. sama ákvæðis tekur for-
réttarstofa beiðnina til efnislegrar athugunar og metur hvort tilefni sé til að hefja
rannsóknina og hvort málið virðist falla undir lögsögu dómstólsins. Telji hún að
svo sé heimilar hún saksóknaranum að hefja rannsóknina. Annars hafnar hún
beiðninni en slík höfnun útilokar ekki að saksóknarinn geti lagt fram beiðni síð-
ar á grundvelli nýrra staðreynda eða sönnunargagna um sömu aðstæður, sbr. 5.
mgr. 15. gr. samþykktarinnar.
4.3.3 Frestun rannsóknar og saksóknar, sbr. 16. gr. Rómarsamþykktar
Samkvæmt 16. gr. Rómarsamþykktarinnar er saksóknaranum gert óheimilt
að hefja eða halda áfram rannsókn eða saksókn á grundvelli samþykktarinnar
næstu 12 mánuði eftir að Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna hefur lagt fram
beiðni í þá veru við dómstólinn í samræmi við ályktun ráðsins á grundvelli VII.
kafla sáttmála Sameinuðu þjóðanna. Með 2. málsl. ákvæðisins er síðan gert ráð
fyrir að öryggisráðið geti endurnýjað beiðni sína með þessum hætti.
I raun má halda því fram að með þessu ákvæði hafi öryggisráðinu verið gert
kleift að koma í veg fyrir að saksóknarinn gæti um óákveðinn tíma haldið áfram
rannsókn og saksókn tiltekins máls. Þó hefur verið bent á að í ljósi þess að
Júgóslavíudómstóllinn hefur talið sig bæran til að meta lögmæti ályktana ör-
22