Tímarit lögfræðinga - 01.06.2004, Side 24

2.2.7 Söluhlutur skal vera í samræmi við kröfur opinbers réttar
Samkvæmt f-lið 2. mgr. 15. gr. nkpl. skal söluhlutur vera í samræmi við þær
kröfur opinbers réttar sem gerðar eru í lögum eða opinberum ákvörðunum sem
teknar eru á grundvelli laga á þeim tíma sem kaup eru gerð, ef neytandinn ætlar
ekki að nota hlutinn á þann hátt að kröfurnar séu þýðingarlausar. Akvæðið er
sambærilegt því sérákvæði sem var í 1. málsl. 3. mgr. 17. gr. kaupalaga nr.
50/2000 og var þar takmarkað við neytendakaup. Akvæðið hefur yfirleitt ekki
mikla sjálfstæða þýðingu í lausafjárkaupum en er þó mikilvægt þegar um
öryggisráðstafanir og ýmis stöðluð ákvæði í lögum og reglugerðum er að
ræða.26 Þetta á einkum við um almennar reglur, t.d. um bifreiðar og eiginleika
rafmagnshluta, sbr. úr tíð eldri kpl. H 1948 232 (bátur í haffæru ástandi) og H
1967 960 (raflampar). Ákvæðið á einnig við um einstakar ákvarðanir, t.d.
stjómvaldsákvörðun eða dóm sem bannar sölu tiltekinnar framleiðslu. Sjá til
athugunar úr tíð eldri kpl. eftirtalda dóma þar sem framangreind sjónarmið
koinu til skoðunar:
H 1948 232 (bátur í haffæru ástandi)
A og B keyptu bát af C með afsali 2. október 1941. C skýrði svo frá að báturinn væri
allur nýyfirfarinn og tekinn úr honum fúi sem fundist hefði. Hins vegar var ekki tekið
fram í afsali hvort báturinn væri seldur í haffæru ástandi eða í því ástandi sem hann
var þá í. Seinna var viðurkennt undir málflutningi, að báturinn væri seldur í
„ríkisskoðunarstandi". Er báturinn var skoðaður 8. október 1941 og 23. janúar 1942
fannst ekkert athugavert en í febrúar 1942 varð vart við mikinn fúa í böndum og
byrðing bátsins. Við nákvæma skoðun kom í ljós að báturinn var allur undirlagður í
fúa. Héraðsdómur taldi að frágangur viðgerðar fyrir sölu hefði verið þannig að blekkt
hefði verið um raunverulegt ástand hans og væru seljendur því skaðabótaskyldir.
Hæstiréttur lagði áherslu á að viðurkennt hefði verið í málinu að báturinn hafi við
söluna átt að vera haffær og fullnægja í því efni ákvæðunt laga um öryggi skipa. Sá
skipaskoðunarmaður sem hafi gefið bátnum haffærisvottorð við söluna hafi hins
vegar lýst því yfir að honum hefði aldrei komið til hugar að gefa bátnum vottorð
hefði hann vitað hið sanna um ástand hans. Þegar þetta var virt, og svo það að á
bátnum var leyndur galli við sölu, var seljandinn talinn skaðabótaskyldur.
H 1967 960 (raflampar)
A keypti raflampa af B, framleiðanda þeirra. Eftir afhendingu komu í ljós verulegir
gallar á lömpunum. Kaupandi höfðaði mál á hendur framleiðanda til riftunar á
kaupunum. í málinu var lagt fram vottorð Rafmagnseftirlits ríkisins. Þar sagði að
frágangur lampanna hefði verið þess eðlis að samþykkt eftirlitsins hefði ekki fengist.
Þá sagði einnig í vottorðinu að án breytinga gætu lampamir ekki talist söluhæf vara.
Kaupandi taldi þessa galla vera verulega og því væri sér heimilt að rifta kaupunum.
Héraðsdómur taldi að gallar á lömpunum hefðu verið svo margvíslegir að brotið
hefði verið gegn ákvæðum reglugerðar um raforkuvirki nr. 61/1933 og því yrði að
26 Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 836, og Alþt. 2002-2003, A-deild, bls. 3803.
208