Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1976, Blaðsíða 69
Heimspekideild og fræSasvið hennar
67
tVe£gja er, að hið hefðbundna prófaform
er °heyrilega dýrt og þungt í vöfum, og
eins er vafasamt, hvort það er gott mat á
kunnáttu og fræðilegri þjálfun stúdenta.
Allmikið hefur verið rætt um það meðal
ennarat að nauðsynlegt sé að stefna að
ndýrara og hagkvæmara fyrirkomulagi en
Pv*» sem nú er við haft.
Sigurjón Björnsson.
Nokkur nýmæli í heimspekideild
Heimspeki
Kennsla í heimspeki á sér langa sögu á
slandi. Frá árinu 1848 eru kennd heim-
sPekileg forspjallsvísindi í Prestaskólanum
ten hann var stofnaður 1847), og síðar
Var nemendum Læknaskólans gert skylt
að stunda þessi fræði (árið 1871) og nem-
endum Lagaskólans (1908). Við upphaf
askólans var stofnað prófessorsembætti í
eimspeki, og alla tíð síðan hefur verið
amið uppi kennslu í heimspekilegum for-
sP)allsvísindum. Engar umtalsverðar breyt-
|ngar hafa orðið á heimspekikennslunni við
askólann fyrr en nú á síðustu tímum.
anstið 1972 var hafin kennsla í heim-
sPeki til B.A.-prófs og tillögur til breyt-
lngar á skipan forspjallsvísinda hafa verið
1 umræðu í háskólanum að undanförnu.
¥eimspekileg forspjallsvísindi
forspjallsvísindum var upphaflega lögð
®est áhersla á sálarfræði og rökfræði; en
atln 1962 er farið að kenna þætti úr
eimspekisögu. Á síðustu árum hefur verið
refiið úr kennslu í sálarfræði en að sama
aPi lögð meiri áhersla á heimspekisögu
°3 vísindaheimspeki. Þessi þróun stafar
^teðal annars af því að sálarfræði hefur
verið tekin upp sem námsgrein til B.A.-
Profs og sem valgrein í menntaskólum. Á
hinn bóginn hefur mikið þótt skorta á
almenna menntun stúdenta, ekki síst í
þeim efnum sem lúta að sögu vísinda og
fræða sem og undirstöðum fræðilegrar
starfsemi. Meginrökin fyrir þeirri nýskipan
forspjallsvísinda sem nú er í ráði að taka
upp varða einmitt uppeldishlutverk há-
skólans sem höfuðseturs hvers kyns mennta
og fræða. Ef háskólinn kyndir ekki sífellt
undir umræðu um eðli, tilgang og félags-
lega stöðu fræða og vísinda og elur á
gagnrýni starfsmanna sinna, stúdenta jafnt
sem kennara, á eigin störf og rannsóknir,
bregst hann hlutverki sínu. Til að annast
þessa kennslu hefur prófessorinn í heim-
speki fengið til liðs við sig ýmsa háskóla-
kennara sem haldið hafa fyrirlestra um
lieimspekileg vandamál greina sinna. Þá
hefur stúdentum jafnframt verið gefinn
kostur á að stunda námið í fámennum
námshópum undir stjórn leiðbeinanda.
Heimspeki til B.A.-prófs
Haustið 1972 hófst kennsla í heimspeki
til B.A.-prófs. Tveir fastir kennarar, ásamt
gistilektor og stundakennurum, hafa annast
kennsluna. Stúdentar hafa verið um 25—30
á ári hverju. Kennt hefur verið til 3ja stiga
eins og í flestum greinum heimspekideildar.
Flestir hafa nemendur verið á 1. stigi, en
færri á efri stigunum. Á 1. stigi hafa reglu-
lega verið haldin þrjú námskeið:
• í frumspeki,
• í rökfræði,
• í siðfræði.
Á efri stigunum hafa verið haldin nám-
skeið í:
■ félagslegri heimspeki,
• heimspekilegri sálarfræði,
• hugmyndasögu,
• réttarheimspeki,