Búnaðarrit - 01.06.1917, Page 13

BÚNAÐARRIT
171
Þess skal getið til skýringav um tölu búanna, að árið
1914 störfuðu að eins 23 bú. Landmanna-smjörbúið,
sem þá lá niðri — starfaði ekki — tók aftur til starfa
strax árið eftir og starfar enn. Ljósvetninga-smjörbúið,
sem talið er lagt niður 1915, starfaði heidur ekki þetta
ár, og sama er að segja um „Fram“-búið í Skaga-
firði.
Um kostnaðinn við rekstur búanna er þess að geta,
að hann fer vitanlega mikið eftir smjörframleiðslunni.
Því betur sem árar og smjörið er meir-a, því minni er
þessi kostnaður á hvert, kg. af smjöri. Að öðru leyti
má minna á það, að kostnaðurinn er jafnan tiltölulega
hœrri hjá ininni búunum en þeim stóru. Af þvi leiðir,
að félagsmenu litlu búanna fá lægra verð fyrir sitt smjör
en hinir.
Skýrslan (IV.) um stofnkostnað og skuldir búanna er
að nokkru leyti bygð á upplýsingum frá formönnum
þeirra, og skýrslu landsféhirðis, að því er tekur til
viðskifta búanna við viðlagasjóð. Það sem ógreitt er af
lánum búanna við viðlagasjóð, samkvæmt þessari skýrslu,
er miðað við árslokin 1915. En að sjálfsögðu hefir eitt-
hvað verið greitt síðan af því, sem þá stóð eftir af
þessum lánum.
Rúmur helmingur búanna er skuldlaus að öðru leyti
en því, er eftir stendur ógreitt af viðlagasjóðsláni þeirra.
Svarfdæla-smjörbúið tók aldrei neitt viðlagasjóðslán, en
fékk bankalán til þess að koma búinu á fót. Nú er það
komið vel á veg með að endurgreiða það lán.
„Aðrar skuldir" búanna flestra eru ekki mjög tilfinnan-
legar. Skuld Rauðalækjar-smjörbúsins stingur mest í
augun. Búið varð að taka stórt lán, eins og getið er um
(neðanmáls), er það endurbygði smjörskálann. Skálinn
er allur steinsteyptur og vandaður. Búið er eitt af myndar-
legri smjörbúunum, og að því standa margir efnamenn,
svo að ekki er ástæða til að örvænta um framtíð þess
vegna þessarar skuldar.