Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Síða 67

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/2009 67
hafdís gUðJónsdóttir, Jóhanna karlsdóttir
frásagnir kennara af árangursríkri kennslu er hægt að tryggja að þekking og reynsla
berist á milli kennara, árganga og námsgreina (Guðjónsdóttir o.fl., 2007). Ef skólamenn-
ing gerir ráð fyrir gagnrýnum samræðum meðal kennara um leiðir í þróunarstarfi
aukast líkur á að hægt sé að hafa áhrif á viðhorf, stjórnun og skipulag skólastarfsins og
framkvæmdin byggist síður á einföldum og yfirborðskenndum ákvörðunum (Lumby
og Coleman, 2007; Ryan, 2006).
Viðhorf gagnvart nemendum með námserfiðleika og áhersla á félagslega þáttinn
er mikilvæg (Farrell, 1997; Hunt og Goetz, 1997). Niðurstöður Evrópumiðstöðvar um
þróun í sérkennslu eru á svipuðum nótum, en þar kemur fram að viðhorf kennara til
nemenda og mismunandi getu þeirra getur skipt sköpum um hvernig til tekst með
menntun án aðgreiningar. Þó að jákvæð viðhorf ein og sér dugi ekki til vinnst ekkert
með starfsmanni sem ekki er tilbúinn að opna bekkinn eða námshópinn sinn fyrir
öllum nemendum (Meijer, 2003, 2005).
Idol (2006) hefur bent á að kennarar eru oftast hlynntir hugmyndum um skóla
án aðgreiningar en þegar kemur að nemendum með hegðunarerfiðleika, sem trufla
kennslu, breytast viðhorf þeirra. Kennarar þurfa aðstoð við að rýna í kennslu sína,
greina á milli nemenda og láta ekki nemendur sem trufla kennslu standa í vegi fyrir
þróun skóla án aðgreiningar. Þeir þurfa stuðning við að leita úrræða eða leiða til að
bregðast við nemendum sem eiga í erfiðleikum með hegðun (Idol, 2006).
Samstarf við foreldra er ein af forsendum þess að skóli án aðgreiningar geti þró-
ast með virkum hætti (Meijer, 2003). Þetta samstarf þarf að vera gagnvirkt. Þekking
og skilningur á nærsamfélagi nemenda gefur kennurum tækifæri til að skipuleggja
kennslu sem byggð er á upplýsingum og ábendingum frá fjölskyldum þeirra og vin-
um (Kliewer, 2008).
Hugmyndir um skóla og nám án aðgreiningar snúast um breytingar á menntakerfi
og skólum þannig að hægt sé að þjóna öllum nemendum. Þess vegna er nám án að-
greiningar ferli sem skólar og skólayfirvöld ganga í gegnum þegar skóli fyrir alla er
þróaður. Breytingin á sér ekki stað í eitt skipti fyrir öll, hún er þróunarferli sem er í
stöðugri endurskoðun og endurnýjun (Booth og Ainscow, 1998; Loreman, Deppeler
og Harvey, 2005; O’Brian og O’Brian, 1996).
aðfErð
Til að kanna hvernig stefna skóla um menntun án aðgreiningar birtist í stefnuskjölum
sveitarfélaga og skóla var ákveðið að afmarka rannsóknina við efni á heimasíðum
sveitarfélaga og skóla. Fyrst voru athugaðar heimasíður fjögurra fjölmennustu sveitar-
félaga landsins, þ.e. þriggja á höfuðborgarsvæðinu og eins á Norðurlandi. Aðeins
þrjú þeirra birta skólastefnu sína á heimasíðu sinni. Næsta skref fólst í því að skoða
stefnu og starfsáætlanir grunnskóla í þessum fjórum sveitarfélögum. Alls eru í þeim
73 grunnskólar og fundum við heimasíður 68 skóla. Við skoðuðum heimasíðurnar á
vorönn 2008 til að afla upplýsinga um það sem kemur fram um stefnu þeirra um skóla
án aðgreiningar og hvernig skólar framfylgja lögum, reglugerðum og stefnuskrám frá
sveitarfélögum og menntamálayfirvöldum.