Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 113

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/2009 113
gestUr gUðmUndsson
haldsskóla yfirleitt þróast í þá átt að vera skoðaður sem verkfæri og á Íslandi hef-
ur það gerst með öfgakenndum hætti. Svokallaðar „kjarnagreinar framhaldsskóla“,
íslenska, enska og stærðfræði, eru skilgreindar út frá hlutverki sínu sem tæki til að
stunda sérhæfðari námsgreinar. Í framhaldsskólalögunum er kveðið á um að tiltekinn
45 eininga pakki þessara námsgreina verði hluti af stúdentsprófi og tryggi aðgang að
framhaldsskóla. Almenna menntunin er sem fyrr skilgreind sem skilvinda, þótt hún
sé öðru vísi saman sett en á dögum latínuskólanna.
Ljóst er af lögum um framhaldsskóla (sjá 21. grein) að ekki er talin nauðsyn á að
skilgreina almenna menntun og almenn námsmarkmið framhaldsskóla við gerð Aðal-
námskrár. Hið almenna menntunarhlutverk framhaldsskólans verður enn síður skil-
greint við mótun einstakra námsbrauta. Það verður heldur ekki skilgreint í samráði
framhaldsskóla við háskólana, eins og berlega kom fram í umsögn Háskóla Íslands
um framhaldsskólafrumvarpið. Þar talaði Háskóli Íslands einungis um almennt
menntunarhlutverk framhaldsskólans sem undirbúning undir háskólanám og skil-
greindi það sem „þá almennu þjálfun sem felst í því að glíma í fjögur ár við krefjandi
bóknám“.
Niðurstaða mín er því sú að hið almenna markmið nýju framhaldsskólalaganna
stefni í rétta átt en að endurskoða verði hugmyndir um framkvæmd á róttækan hátt.
Það er ráð mitt til menntamálaráðherra að hún láti framkvæmd laganna mótast af
eftirtöldum þáttum sem allir verða að gerast samtímis og hafa áhrif hver á annan:
1. Aðalnámskrá framhaldsskóla verði gerð á grundvelli vandaðrar umræðu
þar sem skólamenn og fræðimenn verði fengnir til að leggja fram úttektir um
almenn námsmarkmið og almennt menntunarhlutverk framhaldsskólanna og
umræðan verði með markvissum hætti látin taka til alls framhaldsskólakerfisins
og almennings.
2. Við mótun námsbrautalýsinga og kjarnaskóla verði gert ráð fyrir miklu meira
vinnuframlagi en lögin gerðu, bæði við vinnu skólamanna og samráð við sér-
fræðinga og þá aðila sem námsbrautin varðar. Einnig verði ríkt samráð á milli
námsbrauta.
3. Framkvæmd laganna fylgi ekki einungis úttektir heldur eiginlegar rannsóknir,
þar sem strax verði hafist handa um m.a. eftirfarandi atriði: Hvernig er hið
almenna menntunarhlutverk framhaldsskóla í reynd? Hver er undirbúningur
þeirra undir háskólanám í reynd? Rannsakaðar verði valdar námsbrautir í starfs-
námi og almennar brautir í þeim tilgangi að draga fram þætti sem megi nýtast
við mótun nýrra námsbrauta. Einnig er nauðsynlegt að halda áfram rannsókn-
um á brottfalli í framhaldsskólum og að huga sérstaklega að því hvernig inn-
flytjendum og börnum þeirra gengur í framhaldsskólanum. Rannsóknir hefjist
í framhaldsskólunum fyrir breytingar og færist síðan yfir í það að fylgjast með
þróun breytinganna.