Bjarmi - 01.09.2004, Blaðsíða 17

vert. Væntingar um þátttöku kirkjun-
nar eru miklar á fjölmörgum sviðum
samfélagsins. Eins er gert ráð fyrir
því að kirkjan standi í skilum með
reikninga og oft lítill skilningur á því
að kirkjan geti ekki staðið við skuld-
bindingar.
Breytingin 1985
Segja má að staða sóknar-
nefnda hafi breyst gífurlega árið
1985, en þá voru sóknargjöld skil-
greind sem ákveðið hlutfall af
tekjustofni ríkisins. Með auknum
stöðugleika og tryggingu fyrir því
að sóknargjöld brynnu ekki upp í
verðbólgu, má segja að starf sókn-
anna hafi tekið stórstígum breyt-
ingum. l\lú var sóknarnefndum kleift
að rækja með sóma það hlutverk
sem þeim var ætlaö og hægt að
taka ákvarðanir um uppbyggingu til
langs tíma. Sú hækkun sem fékkst
samfara tekjutryggingunni gerði
sóknum auðveldara að leggja fram
fé í kirkjustarf.
Segja má að afleiðingarnar hafi
verið tvenns konar. Annars vegar
var lagt í miklar fjárfestingar í hús-
næði og búnaði til þess að tryggja
viðeigandi aðstöðu fyrir guðsþjón-
ustuhald og safnaðarstarf. Sem
dæmi hafa verið keypt orgel í allar
kirkjur Reykjavíkurprófastsdæma að
undanskilinni Háteigskirkju eftir
1985. Krafan um stór og mikil
hljóðfæri var og er hávær og má
nefna að þrátt fyrir að í Grensás-
kirkju hafi verið tekið í notkun nýtt
orgel 1988, sá tónlistargagnrýnandi
Morgunblaðsins ástæðu til að skrifa
átta árum síðar:
[Kirkjan þarf] þó nokkuð stærra
hljóöfæri, þar sem verkin (í
hljóðfærinu) njóta sín, hlýtur að
vera draumur kirkjunnar og þess
framúrskarandi organleikara
sem situr orgelbekk kirkjunnar.
Megi það verða næsta stórvirki
sóknarinnar....
... þar inn verður að koma stórt
og glæsilegt orgel, enginn kot-
ungshugsunarháttur má stöðva
það. (Morgunblaöið, 15. des. 1996)
Þá má geta þess að þrátt fyrir
erfiða fjárhagsstöðu Grafarvogs-
kirkju, kynnti organisti kirkjunnar
hugmyndir um kaup á nýju orgeli á
Prestastefnu í apríl 2004, söfnun er
þegar hafin.
Prestakaliiö á Árnesi var lagt niöur um mitt ár 2002 og nú þjónar sóknarpresturinn á Hólmavík öllum 60
íbúum sóknarinnar. Kirkjurnar eru tvær á Árnesi, sú eldri byggö 1850 og sú síðari 1991. Ertitt er aö sjá
hvers vegna sú síðari var byggö, en frá prédikunarstóli eldri kirkjunnar sem tekur alla íbúa sóknarinnar i
sæti blasir nýja guðshúsið við. Ekki hefur enn reynst unnt að ganga frá umhverfi nýju kirkjunnar.
Upp úr 1985 var einnig hafin
bygging fjölda safnaðarheimila og
nýrra kirkna til að auka möguleika í
safnaðarstarfi. Víða var treyst á
styrki úr kirkjugarðasjóðum. Slíkar
styrkveitingar voru taldar óheimilar
með aðgreiningu útfararþjónustu og
kirkjugarðareksturs um 1995. Til að
standa við byggingaráætlanir voru
oft á tiðum tekin óhagkvæm lán
með tilheyrandi vaxtakostnaði. Hafa
þessar lántökur reynst mörgum
söfnuðum mjög dýrar og erfiðar.
Þegar gengið er á sóknarnefndar-
fólk vegna mikilla skulda einstakra
sókna er viðkvæðið oft að það sé
ekki verkefni einnar kynslóðar að
byggja kirkju. Óhætt er að taka
undir það. Vandinn er hins vegar sá
að þar sem skuldirnar eru hvað
mestar, var hið gagnstæða einmitt
gert, byggt var mjög hratt og mikil
og dýr lán tekin til að greiða kostn-
aðinn. í stað þess að byggja hægar
og í skilgreindum áföngum, eins og
raunin vart.d. í Seljakirkju og
Hjallakirkju, en í þeim kirkjum hefur
tekist að byggja upp húsnæði fyrir
söfnuðinn án þess að það kæmi
niður á daglegu safnaðarstarfi. Þar
sem byggt var hratt hefur vaxta-
kostnaður vegna lána sums staðar
orðið það mikill að ekki er hægt að
halda uppi eðlilegu safnaðarstarfi.
Þá virðist sem rekstrarkostnaður
bygginganna hafi í einhverjum til-
fellum verið vanáætlaöur og þá má
nefna að með aukinni samkeppni á
veislusaiamarkaði og ákvæðum
samkeppnislaga er sóknunum
erfiðara um vik að leigja út húsnæði
sitt en gert var ráð fyrir í áætlunum.
Er svo komið að húsnæðis-
kostnaður, s.s. fjárfestingar í ný-
byggingum, afborganir lána, fast-
eignagjöld, fasteignatryggingar,
viðhald, þrif og kirkjuvarsla nema
um 2/3 hlutum af sóknargjöldum í
Reykjavíkurprófastsdæmi-vestra og
í Mismunandi hlutskipti ^
Hlutskipti sóknarnefnda er misjafnt og stærðarhag-
kvæmnin er ekki alltaf til staðar. Sem dæmi má nefna að
heildartekjur Sæbólssóknar i ísafjarðarprófastsdæmi námu
20.376 krónum á árinu 2002 á sama tíma og tekjur
Grafarvogskirkju i Reykjavík voru um 86 milljónir króna.
Þessi mikli mismunur á tekjum er ekki alltaf þeim ríka í
hag. Hagnaður Sæbólssóknar sem hlutfall af ársveltu var
um 46% á þessum tíma nam tap Grafarvogssóknar 30%
af ársveltu.
1/