Bjarmi - 01.09.2004, Blaðsíða 20

P'Jj Ragnar Gunnarsson
Biblían í ólgusjó
Er kominn tími til að kasta henni fyrir borð?
Þeir voru komnir út á sjó,
blessaðir sjómennirnir, þegar allt
varð vitlaust. En með sínum ráðum
komust þeir að þvi hver vandinn
var. Jónas sjálfur vissi það ósköp
vel. Ekki var um aðra leið að ræða
en varpa honum útbyrðis. Þá myndi
lygna. Eðlilega voru menn tregirtil,
en svo endaði það með því að
Jónas fór í sjóinn og friðurinn
færðist yfir.
Vera má að þessi frásaga sé
ekki heppileg til að draga fram i
umræðum um stöðu Biblíunnar
okkar á meðal. Biblían biður ekki
um að henni sé hent útbyrðis. Engu
að siður eru raddir um að þar sé
lausn að finna á þeim vandamálum
sem kirkjan glímir við á okkar
timum á sviði siðfræði og sálgæslu.
Biblían í stormi
Svo virðist sem það blási um
kirkjuna og þá er ein hugsanleg
lausn sú að varpa Biblíunni fyrir
borð þar sem hún standi okkur
fyrir þrifum, ekki síst í siðferðis-
málum og einkum og sér í lagi um
þá kröfu að samkynhneigðir fái
hjónavígslu ríkis og kirkju.
Umræðan gengur hjá sumum svo
langt að þau vilja að rikið þvingi trú-
félög landsins til að taka upp hjóna-
vígslu samkynhneigðra. Trúfélögin,
þar með talin þjóðkirkjan, byggja á
ákveðnum grundvelli og hafa rétt til
að hafa slíkan grundvöll þó ekki séu
allir honum sammála. Enginn ætti
að geta neytt kirkjuna til neins sem
samræmist ekki grundvelli hennar.
Öll umfjöllun Biblíunnar er um
hjónaband karls og konu og þannig
er líka 2000 ára hefð kirkjunnar.
Ekki er ástæða til að taka tregðu til
breytinga hvað þetta varðar sem
fordæmingu á samkynhneigðum.
í aldaraðir, í rauninni frá fyrstu
áratugum kristninnar, hefur staðið
barátta um Biblíuna. Ekki síst á það
við um hvaða rit Nýja testamentis-
ins eigi þar heima. Nóg hefur verið
um talsmenn þess að önnur rit eigi
þar jafnmikið, jafnvel enn frekar,
heima. Þetta eru rit sem komu fram
á sjónarsviðið á 2. öld og voruð
mótuð af heimspekistefnu sem
kennd er við gnóstík.
Baráttan um Bibliuna komst i
hámæli fyrir rúmri öld er Biblían var
skoðuð með vægðarlausum augum
vísindahyggjunnar og látin lúta
sömu lögum og reglum og hvert
annað mannlegt rit. Gjarnan
gleymdist það að Biblían var ekki
skrifuð sem náttúrufræði eða sagn-
fræði í nútímamerkingu þeirra orða.
Þar við bættist að allt sem ekki var
unnt að prófa og sannreyna með
aðferðum vísinda, t.d. með endur-
teknum tilraunum, var gjarnan látið
fjúka. Þar með eru talin lykilatriði
eins og guðdómur Jesú, upprisa
hans, kraftaverk og fleira. Með
þessu töldu sumir sig vera að
bjarga kirkjunni á tímum efahyggju
og vísinda. Boðskapur og grund-
völlur trúarinnar var aðlagaður kröfu
samtímans. Erfitt er að sjá merki
þess að þetta hafi eflt kirkjuna sem
lifandi samfélag.
Krafa samtímans
Baráttan um Biblíuna heldur
áfram. í nýútkomnu hefti Kirkju-
ritsins birtist svipað viðhorf í grein
Sólveigar Önnu Bóasdóttur
guðfræðings. Þar gerir hún grein
fyrir tveim meginstraumum kristin-
na manna á sviði siðfræðinnar í
aldanna rás. Annars vegar er það
skynsemdarsiðfræði sem vísar til
náttúrulögmálsins og höfundur telur
áberandi í rómversk-kaþólskri
siðfræði. Hins vegar er það opin-
berunarsiðfræði þar sem áherslan
er á heilaga ritningu sem sé „hinn
uprunalegi og réttmæti vintisburður
um guðlega opinberun, sé sjálft
Guðs orð,“ svo notuð séu orð guð-
fræðingsins Karls Barth. Er hann
tekinn sem dæmi um þessa afstöðu
sem hefur verið ráðandi á meðal
margra evangelískra manna og
mótmælenda. Sólveig Anna tekur
einnig dæmi úr ritum Lúthers sem
tala á þessum nótum. Sjálf lítur hún
svo á að þessi hugsun kalli á
óvirkni manneskjunnar gagnvart
Guði og að stutt sé frá þessari hug-
sun að manneskjan sé i raun ein-
skis virði. Ef sú hugsun ertileinkuð
Lúther hefur eitthvað gleymst af
bókunum hans og gleymst að
skoða þá grundvallarhugsun sem
býr að baki hjá honum með
aðgreiningu lögmáls og fagnaðar-
erindis. Rit hans Um góöu verkin er
t.d. mjög langt frá því að hvetja til
óvirkni.
Sólveig Anna telur vanrækslu við
aðrar heimildir en Biblíuna að miklu
leyti ástæðu þess að málefni sam-
kynhneigðra skuli ekki komin
lengra. Hún telur þessa áherslu
halda málefninu samkynhneigð i
gíslingu í kirkjulegu samhengi. Hún
leggur til að við yfirgefum „boð-
orðakenninguna", þar sem maður-
inn er að hennar mati eins og tómt
rör sem bíður eftir orðum Guðs að
ofan, en láti vera að hugsa sjálfur.
Hún vill leggja áherslu á túlkunina í
ríkari mæli og leggja til hliðar „hina
guðlegu, biblíulegu opinberun sem
kennivald og grundvöll siðfræð-
innar.“ Ástæða sé til að nýta sér
skynsemi okkar mannanna í ríkari
mæli án þess að feta veg rómversk-
kaþólskra. Trúlega er hugsunin sú
að „hinsegin túlkun" á textum
Biblíunnar sé skynsamlegri en hin
hefðbunda.
Ekki verður annað séð en að
krafa um hjónaband samkyn-
hneigðra og kirkjulega vígslu hennar
sé svo mikilvæg og marki svo mikla
neyð að Biblian eigi að víkja. Að