Bjarmi - 01.09.2004, Blaðsíða 39

guðfræði, dýrðarguðfræð"151) og
ýmsir sértrúarsöfnuðir (sekt, cult),
bæði af kristnum og ekki kristnum
toga, boða ótrúlegan árangur fyrir
heilsu og velgengni. Þetta leggur oft
á fólk ánauðarok. Allt á að ganga
vel ef fólk trúir nóg og fylgir reglum
hópsins. En það gengur ekki allt
alltaf vel hjá trúuðu fólki enda höf-
um við ekki fyrirheit um slíkt í Nýja
testamentinu. Skilaboðin sem fólk
fær eru þá að það standi sig ekki
nógu vel og mikil spenna verður
milli væntinga og veruleika sem oft
brýtur fólk niður. Jafnvel aðeins það
að gleðin dvínar, sem fólk upplifði
fyrstu misserin í umhyggju og nánd
safnaðarfólks, getur valdið sam-
viskukvöl og sjálfsásökunum.
Ofuráhersla á fyrirgefninguna
verður ósjaldan kúgunartæki yfir-
gangssamra leiðtoga. Fyrirgefningin
er að sjálfsögðu mikilvæg í kristinni
trú, fyrirgefning Guðs í Kristi og svo
hvatningin til þess að lifa í Ijósi
þessarar fyrirgefningar og rækta
með sér fúsleika til að fyrirgefa
öðrum. En fyrirgefningarkrafan
verður að andstyggilegu lögmáli ef
henni er beitt til að halda fólki ve-
sælu og auðmjúku undir kúgunar-
valdi leiðtoga. Þess skal og minnst
að stundum eiga kristilegar dyggðir
eins og auðmýkt og fyrirgefandi
hugarfar þátt í að gefa útsmognum,
kúgandi (siðblindum) leiðtogum
færi á að koma sér i áhrifastöður."161
Skilningur og stuðningur
Til að skilja hvernig eðlileg mörk
valds leiðtoga og safnaðarfólks
geta raskast svo mjög er 12 spora
kerfið™171 gagnlegt, með innsýn í tilh-
neigingar til að ráðskast með fólk
eða láta ráðskast með sig og hvað
varðar skömm og sektarkennd.
Trúarlegt ofbeldi er svo afdrifa-
ríkt m.a. vegna þess að það á sér
almennt stað i skjóli mikils trausts.
Það mætti í grófari tilfellum kallast
andleg sifjaspell. Hörmulegir þættir í
niðurbroti fólks vegna slíks ofbeldis
eru ósjaldan skemmd trúartilfinn-
ing, sködduð guðsmynd, vantraust
á Guði, trúnni og trúarsamfélögum
yfirleitt. Stundum hefur trúin um-
hverfst í flóttaleið frá því að horfast
í augu við veruleika eigin lífs í stað
þess að veita styrk til að takast á
við lífsvandann og gera lífið sann-
ara og fyllra.
Fólk sem lengi hefur orðið fyrir
trúarlegu ofbeldi þarfnast stuðnings
og umhyggju sem veitt er af gætni
og það stutt til að byggja upp
sjálfsmynd sína og sjálfstæði. Besti
stuðningurinn sem ég þekki hér-
lendis fæst í góðum sjálfshjálpar-
hópum sem vinna samkvæmt 12
spora kerfinu en stundum þarf sér-
fræðiaðstoð. Ástæða væri til að
bjóða hérlendis aðgengilega ráðgjöf
bæði fyrir aðstandendur fólks sem
lendir í misnotandi söfnuðum og þá
sem sagt hafa skilið við slíka söfn-
uði eða finna að sér þrengt þar"[81
Fólk, sem álítið er standa Guði einkar
nærri, öðlast traust sem gerir því kleift
að ráðskast með fólk umfram aðra.
Greinin er að verulegu leyti byggð á
skrifum og kennslu hollenska guðfræð-
ingsins Teo van der Weele um mis-
beitingu valds og afleiðingar hennar (sjá
t.d. greinar I Kirkjuritinu, 2. tbl. 1999 og
3. tbl. 2001) Auk þess er sitthvað sótt í
annað efni, sbr. tilvitnanir, og kynni af
fólki sem sætt hefur einhvers konar trú-
arlegu ofbeldi. Ennfremur er stuðst við
12 spora vinnu (12 sporin - Andlegt
feröalag). S/á einnig:The Subtle Power
of Spiritual Abuse - Recogizing and
Escaping Spiritual Manipulation and
False Spiritual Authority Within the
Church, e. David Johnson og Jeff Van-
Vonderen, (Bethany House Publishers,
Minneapolis 1991).
Höfundur er sóknarprestur á
Egilsstöðum
i[1] Sjá:7/ie FatherHeart ofGod, e. Floyd McClung, (Kingsway Publications, Eastbourne, 1985) með áherslu á kærleika Guðs og sérstakan kafla
um meðferð valds í kirkjulegu samhengi (The Use and Abuse of Authority).
ii[2] Þýðing á oröinu „sekt“ sem notað er um Jaöarsöfnuði með sterkt leiðtogavald og skörp mörk og jafnan nokkru öðruvisi beitingu valds og
áherslur varðandi trú og siði en formlega er birt.
iii[3] Sjá dæmi um áhrifaleysi safnaðarstjórnar gagnvart sterkum leiðtoga, bls. 81-105, í bók dr. Péturs Péturssonar, Frán váckelse tillsamfund -
Svensk pingstmission pá öarna i Nordatlanten, (Lund University Press, 1990).
iv[4] S]á:77?e Westminster Dictionary o/ Christian Spirituality, bls. 300 (The Westminster Press, Philadelphia, 1983), ritstj. Gordon S. Wakefield.
v[5] Det er ikke fra Gud alt som glimrer, (norsk útg. sænskrar bókar) e. Sven Reichmann (Rex Forlag 1990 - upphaflega Interskrift, Stokkhólmi).
vi[6] Detlarlige maktmennesket, e. Edin Lovás (Luther Forlag, Oslo 1999. Eldri utg. heitir: Maktmennesket i menigheten).
vii[7] Tólfsporin - Andlegt feröalag, (Vinir í bata á íslandi, Reykjavík 1999, einnig til i nýrri útgáfu).
viii[8] Norska bókin, Troende til litt av hvert - Om retigies sekterisme og sjelesorg, e. Arne Tord Sveinall (Verbum, 2000) greinir frá heimasíðum
erlendra stofnana sem fást við ráögjöf i þessu sambandi og er einnig með góö ráö til aðstandenda fólks sem lendir i sértrúarsöfnuöum og
um umgengni og stuðning við fólk sem komiö er úr sllku samhengi.
39