Bjarmi - 01.09.2004, Blaðsíða 22

Haraldur Jóhannsson
Grundvallarsannindi
fagnaöarerindisins
Enski presturinn John Stott er
mörgum að góðu kunnur hér á
landi. Hann hefur skrifað margar
bækur, meðal þeirra er Sannleik-
urinn um Krist og Kristindómur í
jafnvægi sem komu út á íslensku
fyrir tæpum þremur áratugum.
Fyrir nokkrum árum sendi hann
frá sér bókina Evangelical Truth -
a Personal Plea for Unity, þá
kominn fast að áttræðu. Hann
segir í formála að bókin sé hugs-
uð sem arfleifð og jafnframt
hvatning til komandi kynslóðar. í
bókinni dregur hann fram megin-
atriði evangelisks kristindóms og
hvetur til einingar evangelískra
manna.
Misskilningur leiðréttur
Áður en Stott snýr sér að meg-
ineinkennum evangelísks kristin-
dóms, fjallar hann um þrjú atriði
sem eiga ekki við um hann. I fyrsta
lagi er evangelískur kristindómur
ekki nýr af nálinni. Þvert á móti á
hann rætur sínar á dögum postulan-
na. Siðbótarmennirnir lögðu áherslu
á að þeir væru ekki með nýja kenn-
ingu, heldur væru þeir með postul-
legan boðskap. Enska biskupakirkj-
an hefur skipst í þrjár fylkingar,
kaþólska, frjálslynda og evangel-
íska. Síðastnefndi hópurinn heldur
fast við postullega kenningu og
grundvallarsannindi fagnaðarerind-
isins.
í öðru lagi er evangelískur krist-
indómur ekki frávik frá kristnum
rétttrúnaði. Þó að orðið „evan-
gelískur" hafi ekki verið notað mikið
fyrr en á 18. öld er það þó þekkt
fyrir daga siðbótarinnar. (Því má
skjóta að innan sviga að íslenska
þjóðkirkjan er evangelísk-lútersk
sem undirstrikar að menn hafa talið
rétttrúnað og evangeliskar áherslur
eiga samleið.)
í þriðja lagi er evangelískur krist-
indómur ekki það sama og „funda-
mentalismi". Á árunum 1909-1915
var gefin út í Bandaríkjunum ritröð
með 12 kiljum sem nefndist The
Fundamentals (Grundvallaratriðin).
Ritin fjölluðu um grundvallaratriði
kristinnar trúar og var dreift ókeypis
í milljónum eintaka. í byrjun var ekki
mikill merkingarmunur á því að vera
„evangelískur" og „fundamental-
isti“. Um miðja síðustu öld fór það
að breytast og nú hafa „fundamen-
talistar" ýmsar áherslur sem ekki
samrýmast evangelískum kristin-
dómi. Stott bendir á að alltaf sé
varasamt að alhæfa en nefnir þó
nokkur atriði sem aðskilja.
Fundamentalistar hafa tilhneigingu
til að vantreysta vísindum og fræði-
mennsku, líta á mennska höfunda
Biblíunnar sem viljalaus verkfæri í
höndum Guðs og lesa Biblíuna eins
og hún sé skrifuð beint inn í þeirra
aðstæður, ekki þurfi að taka tillit til
mismunandi menningar. Sömuleiðis
hafa þeir viljað einangra sig, bæði
frá öðrum hlutum kirkjunnar og
heiminum, jafnvel aðhyllst kynþátta-
aðskilnað. Þeir hafa lagt meiri
áherslu á að boða fagnaðarerindið f
orði en verki og hafa ítarlegar kenn-
ingar um hina síðustu tíma.
Opinberun Guðs
En hvað er þá að vera evang-
elískur? Hver eru megineinkenni
evangelísks kristindóms? Að mörgu
leyti eru evangelískir menn sundur-
leitur hópur með mismunandi
áherslur. Hvað sameinar? Stott telur
að grundvallaratriði fagnaðarerindis-
ins séu þrjú.
í fyrsta lagi er opinberun Guðs.
Sköpunin getur ekki rannsakað
skaparann, allt sem við getum vitað
um Guð er það sem hann hefur
opinberað okkur. Opinberunin er
annars vegar almenn.
Sköpunarverkið og samviskan gefa
<S>
ákveðnar upplýsingar
um Guð og sú opinberun er gefin
öllum mönnum.
Hins vegar er sértæk opinberun.
Guð hefur opinberað sig í syni
sínum, Jesú Kristi, og í Biblíunni.
Sú opinberun er raunar samtvinnuð
því að við þekkjum Jesú Krist vegna
þess sem Biblían segir okkur um
hann.
Það að trúa á guðlega opin-
berum felur ekki í sér að Guð hafi
opinberað sig í eitt skipti fyrir öll.
Þvert á móti hefur Guð opinberað
vilja sinn og áætlun smám saman,
„oftsinnis og með mörgu móti“ eins
og segir í upphafi Hebreabréfsins.
Þannig segir Gamla testamentið að
friðþæging fáist aðeins með því að
úthella blóði, en Nýja testamentið
bætir við að nú þurfi ekki lengur að
fórna dýrum vegna þess að fórn
Krists nægir.
Evangelískir menn trúa því að
Biblían sé orð Guðs, en jafnframt
að menn hafi skrifað hana. Páll
postuli segir í síðara bréfi sínu til
Tímóteusar: „Sérhver ritning er
innblásin af Guði“. í Biblíunni er
sagt að Guð hafi talað „fyrir munn
spámannanna" (Hebr.1:1) og jafn-
framt „töluðu menn orð frá Guði“
22