Fréttablaðið - 29.05.2010, Blaðsíða 32

32 29. maí 2010 LAUGARDAGUR
MEIRA UM NORÐMENN OG ÍSLENDINGA Á SÍÐU 36
Þ að hefur aldrei hvarflað að mér að flytja aftur til Íslands. Ég hef allt-af haft mikla útþrá og ég er mikið
borgarbarn. Ég hugsa að ég myndi frekar
flytja eitthvert annað en til Íslands ef ég
færi frá Noregi,“ segir Geirný Ósk Geirs-
dóttir, sem hefur búið í Ósló í tæplega tut-
tugu ár. Hún flutti þó ekki þangað með
það í huga að setjast að, enda ekki nema
19 ára stelpa frá Stokkseyri með mikla
ævintýraþrá. Örlögin höguðu málum hins
vegar þannig að hún kynntist íslensk-
um manni sem búsettur var í Ósló. Sá
átti síðar eftir að verða maðurinn henn-
ar. „Fyrst hugsaði ég „guð minn góður –
Ósló! Mér fannst það ekkert spennandi og
sá fyrir mér íþróttatýpur með Fjällreven-
bakpoka og í gönguskóm. En svo ákvað ég
bara að prófa og flaug út. Þetta var árið
1991 og ég hef búið hér síðan.“
Fyrstu árin vann Geirný á skemmtistöð-
um sem fyrrverandi eiginmaður hennar
rak í félagi við bróður sinn. Undanfarin
fimmtán ár hefur hún hins vegar unnið
hjá SAS við hin ýmsu störf og kann vel
við sig þar. Hún segist geta ímyndað sér
að það sé erfitt að flytja aftur frá Noregi,
þegar fólk er einu sinni búið að koma sér
fyrir þar, enda sé þar gott að vera.
Ellefu árum eftir flutningana til Nor-
egs skildi Geirný við manninn sinn. Þau
búa samt bæði enn þá í stuttri fjarlægð
hvort frá öðru í Ósló, enda eiga þau saman
sextán ára dóttur. Sú hefur mjög sterk-
ar taugar til Íslands. „Hún er rosalega
íslensk miðað við að hafa aldrei búið að
ráði á Íslandi. Þegar gekk sem mest á í
sambandi við hrunið á Íslandi var hún
rosalega móðguð yfir því hvernig Ísland
kom út í fjölmiðlunum. Einhvern tím-
ann á þessu tímabili var hún í búð og
þar var starfsfólkið að tala um Ísland og
hvað Íslendingarnir væru nú heimskir og
gætu sjálfum sér um kennt. Hún tók þetta
mikið inn á sig, skammaði fólkið og leið-
rétti það. Hún þolir engum að tala illa um
landið hennar.“
Viðhorf fólksins í versluninni segir
Geirný samt ekki algengt hjá Norðmönn-
um gagnvart þrengingunum á Íslandi.
„Fólk í kringum mig á erfitt með að skilja
hvað það var sem gerðist eiginlega. En
þegar eg útskýri á einfaldan hátt hvern-
ig lánin hafa hækkað á meðan launin eru
þau sömu eða lægri þá bregður því. Hér
í Noregi er fólk nefnilega mjög upptek-
ið af því hvernig lánavísitalan sveiflast.
Það hugsar til dæmis mikið um það hvort
það þoli að taka á sig ef vísitalan hækkar
kannski um 1,5 prósent.“
Fréttir af flutningum Íslendinga til
Noregs segir Geirný hafa verið áberandi
og alltaf jákvæðar. „Norðmenn eru svolít-
ið ánægðir með sig, að heyra að Íslending-
arnir velji Noreg fremur en önnur lönd.
„Ég hugsa að það sé auðvelt fyrir Íslend-
inga að setjast að hérna, miðað við margar
aðrar þjóðir. En það er hins vegar margt
hérna sem er öðruvísi líka, þó að þjóðfé-
lögin séu lík að mörgu leyti.“
Aldrei hvarflað að mér
að flytja aftur heim■ HVAÐ SEGJA NORÐMENN?
O swald Kratch er þessa dagana á Íslandi. Hann varð 85 ára á þessu ári og af því tilefni blés skátahreyf-
ingin til heljarinnar veislu fyrir hann hér
á landi. Langstærstan hluta fullorðinsára
sinna hefur Oswald Kratch verið búsett-
ur í Noregi. Hann er hins vegar alinn upp
á Íslandi, á íslenska móður og þýskan
föður. „Ég kom í fyrsta skipti til Nor-
egs með skátunum árið 1946 og svo aftur
árið 1948 á Rover-mót með eldri skátum,“
segir Oswald, þegar hann er beðinn um
að útskýra hvers vegna hann settist að í
Noregi. „Eftir það langaði mig alltaf að
koma þangað aftur. Ég var orðinn útlærð-
ur rakari og farinn að langa til að breyta
til þegar ég kynntist Tynes-fjölskyldunni,
sem bjó fyrir utan Álasund. Ég fór þangað
til þeirra, þar sem mér var útveguð vinna
á trésmíðaverkstæði. Ég hjálpaði nú líka
til í bakaríinu og hjá rakaranum líka –
fékk krónu á hvern haus sem ég klippti.“
Næstu árum eyddi Oswald á hár-
greiðslustofu í Ósló, síðar fór hann á sjó til
þess að safna sér fé til að hann gæti sett
upp rakarastofu á Íslandi. Það gerði hann
og rak stofuna í fjögur ár, eða þangað til
að hann komst að því að hann væri með
ofnæmi fyrir hári. Þá var honum útveg-
uð vinna í stálverksmiðju í Høvik í Nor-
egi. „Þar vann ég í tólf ár. Svo fluttu þeir
fyrirtækið til Hønefoss og ég fór með. Til
samans var ég í þrjátíu ár hjá þessu fyrir-
tæki,“ rifjar Oswald upp.
Oswald segist alltaf hafa lagt mikið upp
úr því að halda sambandi við aðra Íslend-
inga og hann hefur verið virkur á vett-
vangi Íslendingafélagsins í Ósló. Það er
líka greinilegt að hann hefur lagt rækt
við að viðhalda móðurmáli sínu, enda
íslenskan nær lýtalaus og lítil sem engin
áhrif frá norskunni að heyra. Hann hefur
margsinnis aðstoðað Íslendinga sem hafa
flutt til Noregs. Eftir hrun síldarstofns-
ins á Íslandi, seint á 7. áratugnum, leituðu
töluvert margir til Noregs og aðstoðaði
Oswald þá nokkra. „Ég man sérstaklega
eftir þremur strákum, svona 18 til 19 ára,
sem voru að leita sér að vinnu. Þeir höfðu
verið rændir öllum sínum farangri og
komu á samkomu hjá Íslendingafélaginu
og vantaði aðstoð.
Tveir þeirra fóru nú strax heim en einn
varð eftir. Ég bauð honum að sofa á gólf-
inu hjá mér og fá föt hjá mér. Annars hefði
hann orðið að fara heim.“
Oswald segir fjölda fólks hafa leitað á
náðir Íslendingafélagsins nú, sérstaklega
fyrst eftir að fólk fór að flytjast til Nor-
egs eftir kreppuna hér. „Það koma alltaf
Íslendingar af og til á skrifstofu Íslend-
ingafélagsins og við reynum að hjálpa
þeim. Ég finn til með þessu fólki.
Margt þeirra skuldar svo mikið hér
heima og getur einfaldlega ekki verið hér
lengur. En það þýðir lítið að fara út með
ekkert í höndunum og kunna ekki norsku.
Þá er mjög erfitt að fá vinnu.“
Í Noregi öll sín fullorðinsár
OSWALD KRATCH Heimsótti Noreg í fyrsta sinn
árið 1946 með skátunum og settist þar að nokkr-
um árum síðar. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Ég er reyndar ekki alveg með það á hreinu hvað Noregur
er þegar búinn að gera fyrir
Ísland,“ segir Katrina Stokke.
„En mér er hins vegar mjög
minnisstætt að margir vildu
bregðast við og hjálpa Íslend-
ingum, eftir að fréttir bárust af
því að þeim hefði borist boð um
hjálp frá Rússlandi.
Það var svolítið sérstakt. En
að mínu mati er það alveg sjálf-
sagt að við gerum hvað við
getum til að hjálpa Íslandi.“ Ansi
margir Íslendingar hafa flust
til Noregs að undanförnu, þar
á meðal margir verkfræðingar.
Katrina hefur ekki farið var-
hluta af því, enda verkfræðing-
ur sjálf.
„Okkur finnst bara gaman að
fá Íslendingana til að vinna með
okkur. Við erum vön því að fá
Svía hingað að vinna, en það er
gaman að sjá Íslendingana bæt-
ast í hópinn.“
Fínt að vinna með Íslendingum
Katrina Stokke verkfræðingur
V ið höfum töluvert rætt mál-efni Íslands í mínum vina-
hópi, sérstaklega fyrst eftir
hrunið. Okkur þótti skrítið að
norska ríkisstjórnin gerði ekki
meira til að hjálpa Íslendingum,
í ljósi þess hvernig sambandi
Íslands og Noregs er háttað,
bæði sögulega og menningar-
lega. Við skildum ekki af hverju
Noregur aðstoðaði ekki meira.
Á þessum tíma var töluvert rætt
um ástandið á Íslandi á opin-
berum vettvangi en hins vegar
fór lítið fyrir rökræðum tengd-
um þessu atriði. Það var eins og
það væri algjör samstaða um
það frá upphafi að sérstakur
stuðningur Noregs væri ekki til
umræðu í ríkisstjórninni.“
Viðbrögðin mikið rædd í vinahópnum
Ola Jørgensen, starfsmaður á bókasafni
GRÆNT OG BARNVÆNT Margir sem flytja til Noregs eru ekkert að flýta sér aftur heim. FRÉTTABLAÐIÐ/FRÍÐA
V ið Norðmenn höfum það svo gott, við eigum meira en
nóg af peningum og erum upp
til hópa heilsuhraust. Auðvit-
að eigum við að hjálpa meira
til en aðrir, þegar önnur lönd
eiga í vanda,“ segir Torill Klei-
ve ellilífeyrisþegi. „Ég held að
flestir sem ég þekki séu mér
sammála í því að ef Ísland þarf
hjálp okkar er sjálfsagt að veita
hana. Okkur Norðmönnum líkar
vel við Íslendinga. En við getum
kannski ekki sagt að okkur líki
vel við þá alla. Við erum reið
íslenskum bankamönnum, sem
bera ábyrgðina á þessu hruni
hjá ykkur.
En það er til sjálfselskt fólk í
öllum löndum og ekkert við því
að gera. Það sem þið þurfið að
gera er að finna þessa menn,
sem gerðu þetta, og draga þá til
ábyrgðar.“
Finnið þessa menn og dragið þá til ábyrgðar
Torill Kleive ellilífeyrisþegi
ÁNÆGÐ Í NOREGI Geirný Ósk Geirsdóttir var nítj-
án ára þegar hún ákvað að elta ástina til Noregs.
Hún hefur aldrei snúið aftur og sér ekki fyrir sér
að það muni nokkurn tímann verða.
FRÉTTABLAÐIÐ/FRÍÐA
Hugsa hlýlega
til Íslendinga
Norðmenn eru Íslendingar sem ekki þorðu yfir hafið. Þannig
hefst ein norsk blaðagrein um tengsl Íslands og Noregs. Norsar-
ar líta gjarnan á Íslendinga sem skyldmenni. Miðað við óvís-
indalega könnun Hólmfríðar Helgu Sigurðardóttur á götum
Óslóar telja margir þeirra að norsk stjórnvöld hafi brugðist Ís-
lendingum í hruninu, því sjálfsagt hefði verið fyrir þessa mold-
ríku þjóð að hjálpa betur til. Fjöldi Norðmanna vill sjá löndin
sameinast. Íslendingum sem fara utan til vinnu finnst þeim
upp til hópa vel tekið og margir þeirra eru ekkert endilega að
drífa sig aftur heim.