19. júní - 19.06.1990, Blaðsíða 26

Inga Dóra
Björnsdóttir
ræðirvið
bandaríska
kvenréttinda-
frömuðinn
Betty Friedan.
VIÐ
ÚR
Viö áttum stefnumót viö
Betty Friedan að heimili
hennar í Los Angeles föstu-
daginn 9. mars árdegis. Á
slaginu ellefu stóðum við
stöllur galvaskar á tröppun-
um hjá henni, vel búnar
myndavélum og segul-
bandstækjum.
Betty Friedan átti anna-
saman dag framundan, sem
ekki er í frásögur færandi,
en henni fellur sjaldnast
verk úr hendi. Hún miðlaði
okkur fúslega af naumum
tíma sínum dagstund til
þess viðtals sem hér fer á
eftir.
Men", og er hluti af Suður-
Kaliforníu háskóla (Uni-
versity of Southern Cali-
fornia). Samtímis rekur hún
„Think-tank", Hugmynda-
banka þar sem helstu kven-
réttindafrömuðir Suður-
Kaliforníu koma saman til
að bera saman bækur sínar
og leita nýrra leiða til lausna
á hinum ýmsu félagslegu
vandamálum. Hópurinn
hefur t.d. gert aðför að fjöl-
miðlum og gagnrýnt harð-
lega hvernig fjallað er um
konur í flestum þeirra og
hve lítill kostur konum gefst
á að tjá sig um sín mál.
VERÐUM
AÐ KOMAST
SPORUNUM
Átta mánuði ársins býr
Betty Friedan „austur við
strönd" eins og Vestur-
íslendingar orða það eða
nánar til tekið í New York.
Tíma sínum þar ver hún að
mestu til skrifta, en innan
skamms er væntanleg bók
eftir hana sem ber heitið
„The Fountain of Age". Þar
ræðst Betty Friedan gegn
„ellimystikinni" og sýnir
fram á að fólk, sem talið er
vera komið af „besta skeiði"
býr í reynd yfir ríkum forða
reynslu og þroska sem sam-
félagið á svo sannariega að
nýta sér. Fjóra mánuði árs-
ins býr Betty Friedan „vest-
ur við haf" svo aftur sé not-
að orðalag Vestur-íslend-
inga. Þar er hún starfandi
við stofnun, sem ber heitið
„The Institution for the
Studies of Women and
Hópurinn hefur einnig látið
dagvistarmál barna til sín
taka, beitt sér fyrir löggjöf
um fæðingarorlof, og nú er
umhverfisvernd ídeiglunni.
Fyrsta spurningin, sem ég
náði að festa á band, var
þessi: Hverjir eru að þínum
dómi helstu ávinningar
bandarísku kvenréttinda-
hreyfingarinnar?
„Stærsti sigurinn er sú
hugarfarsbylting, sem átt
hefur sér stað í Bandaríkj-
unum. Fyrir þrjátíu árum
voru konur ekki taldar full-
gildir einstaklingar. Þær
voru kyntákn; mæður og
eiginkonur, sem þjónuóu
heimili og börnum. Nú er
öldin önnur. Konur telja sig
hafa fullan rétt á því að
krefjast menntunar og at-
vinnu á við karla eins og
hverjir aðrir fullgildir þjóð-
félagsþegnar. Konur eru
virkari í ákvarðanatöku í
samfélaginu en áóur var,
þegar áhrifa kvenna gætti
fyrst og fremst innan veggja
heimilisins. Vissulega ríkir
ekki fullt jafnrétti, en konur
hafa nú aðgang að öllum
starfsgreinum og æ fleiri
konur hafa komist í áhrifa-
stöður og móta stefnuna i
opinberum málum. Flestar
konur vinna nú utan heimil-
is, stærstan hluta ævinnar,
og kemur þar hvort tveggja
til ríkjandi efnahagsástand
og svo hitt, að konur hafa
nú meira val. Einning fá kon-
ur í vaxandi mæli menntun
og starfsþjálfun í samræmi
við eigin óskir, og eru því
ekki eins einangraðar í
lægst launuðu störfunum
og fyrrum.
„Barátta okkar hefur vissu-
lega verið yngri konum í
hag. Hér áður fyrr voru
stúlkur aóeins 4% nemenda
í lækna- og lagaskólum, og
hlutfallslega enn færri kon-
ur luku námi í arkitektúr eða
verkfræði. Nú eru stúlkur
því sem næst 40% nemenda
í þessum skólum.
Áður fyrir sáu konurnar
um kirkjukaffið, en það
hvarflaði ekki að þeim, að
þær gætu sjálfar stigið í
prédikunarstólinn, og gerðu
sér heldur ekki grein fyrir
fordómum í garð kvenna,
sem er að finna í heilagri
ritningu. Allar kristnar kirkj-
ur nema sú kaþólska hafa
kvenpresta, en kaþólskar
konur berjast fyrir því að fá
prestsvígslu. I söfnuðum
Gyðinga eru nú kvenprest-
ar.
Því var haldið fram fyrir
þrjátíu árum, að konur gætu
ekki orðið geimfarar vegna
skorts á salernisaðstöðu í
geimförum, en þjóð, sem
gat sent menn til tunglsins,
átti ekki að verða skotaskuld
úr því að hanna útbúnað,
26