Faxi - 01.12.1984, Blaðsíða 6

og að öll aðbúð skólasveina og
tímanlegur viðurgerningur sé í
góðu lagi. Hann rekur prent-
smiðju og sér um útgáfu fjölda
rita, sem hann hefir sumpart
sjálfur íslenskað eða frumsamið,
en sumpart yfirfarið, leiðrétt og
lagfært undir prentun. Hann veit-
ir forstöðu stóru og mannmörgu
heimili, og rekur stórbúskap á
mörgum jörðum í senn og reynist
þar sem annars staðar afburða-
maður að ráðhyggni og stjórn-
semi. Hann auðgast fljótt að fast-
eignum víðs vegar um biskups-
dæmi sitt og verður einnig að hafa
eftirlit með þeim. Landsetum sín-
um bæði á stólsjörðum og eignar-
jörðum, reynist hann besti lands-
drottinn og lætur sér annt um hag
þeirra. Fátækum landsetum auð-
sýnir hann biðiund með greiðslu
eftirgjalds- og gefur það stundum
upp með öllu. Yfirleitt er hann
rausnarmaður í hvívetna, örlátur
við þurfamenn og hjálparhella
efnalitlum prestum. Hann styrkir
fátæka efnispilta til náms heima
fyrir og síðar jafnvel til utanfarar,
— að loknu skólanámi innan-
lands. Hann er hinn gestrisnasti
við alla, sem að garði koma — og
hverjir, sem í hlut eiga. Hann læt-
ur almenn mál til sín taka í mjög
ríkum mæli, reynir að koma fram
ýmsum réttarbótum, sem hann
álítur vera og lætur jafnvel versl-
unarmál landSins sig miklu
skipta. — En ofan á allt annríkið,
sem þessi fjölþættu störf hans
höfðu í för með sér vinnst honum
tími til að eiga í deilum og mála-
þrasi af ýmsu tagi sem vitanlega
hlaut að auka á annir hans, jafn
kappsfullur og hann var og tregur
til að láta hlut sinn fyrir þeim, er
vildu virða að vettugi það er hann
áleit rétt sinn. — Allt það, sem
Guðbrandur fékk afkastað og
beint heyrði undir embætti hans,
sýnir þó hins vegar að málaferli
hans hafa aldrei orðið sá megin-
þáttur í lífi hans, sem yrði til að
iama skyldurækni hans á öðrum
sviðum, — enda hefði starf hans í
embætti að öðrum kosti ekki bor-
ið þann árangur sem raun gaf
vitni um.
Um þekkingu Guðbrandar er
það mælt, að hann hafi verið fjöl-
lærðastur allra íslendinga eftir
siðaskiptin fram að sínum tíma og
borið skyn á flestar lærdóms-
greinar. — Síra Arngrímur lærði
segir að hann hafi verið gæddur
skýrum og hvössum gáfum og svo
fjöibreyttum að gripið hafi getað
yfir allt það er hann dróst að. Seg-
ir hann Guðbrand hafa verið
hneigðan til stærðfræðináms og
vel fallinn til þeirra fræða, ef hann
hefði lagt fulla rækt við og ekki
tekið guðfræði fram yfir. Eins er
það víst að Guðbrandur hefir lagt
stund á stjarnfræði og landmæl-
ingar. Það sýna útreikningar hans
og uppdrættir þar að lútandi, svo
eigi verður um villst. — Hann
reiknaði t.d. hnattstöðu Islands
réttara en áður hafði verið gert og
íslandskort færði hann að mörgu
leyti í réttara horf.
Af því sem hér hefur verið um
Guðbrand biskup sagt, má aug-
ljóslega ráða, að hann á fáa sína
líka. En þó mun einn þáttur í
starfi hans — öðru fremur — halda
nafni hans á loft. En það er bóka-
útgáfan. — Mun ég nú, með
nokkrum orðum víkja sérstak-
lega að henni.
Prentsmiðja var komin hingað
til lands — og prentun hafin í ka-
þólskum sið, þótt í smáum stíl
væri. Jón biskup Arason var þar
að verki. — Prentverkinu fylgdi
sænskur prentari, Jón Matthías-
son að nafni, — oft nefndur Jón
svenski. Hann var einnig lærður í
klerklegum fræðum, og var þjón-
andi prestur hér bæði fyrir og eftir
Guðbrandur biskup með Biblíu stna.
siðbót, allt til dauðadags. Talið
er, að hann hafi átt prentsmiðjuna
sjálfur, eins og algengt var erlend-
is á þeim tímum.
Ekki er vitað með vissu hvenær
prentsmiðjan kom hingað fyrst.
Líldegast er þó talið að það hafi
verið árið 1530. Hún var fyrst sett
niður á Hólum. En árið 1535 eða
þar um bil - var síra Jón Matthí-
asson prestur á Breiðabólstað í
Vesturhópi og fylgdi prentverkið
honum þangað.
Þar mun hann hafa prentað m.a.
,,Fjóra guðspjallamenn“, fyrir
Jón Arason, hafi sú bók nokkurn
tíma verið til.
Nokkrar bækur prentaði Jón
einnig fyrir Ólaf Hjaltason, fyrsta
lútherska biskupinn á Hólum.
Um sama leyti og þetta gerðist á
Norðurlandi voru nokkrar ís-
lenskar bækur prentaðar erlend-
is. Ber þar fyrst og fremst að
nefna Nýja testamentið í þýðingu
Odds Gottskálkssonar, sem
prentað var í Hróarskeldu á Sjá-
landi veturinn 1539—1540. En
það er fyrsta prentaða bókin á ís-
lensku sem vitað er um í dag.
Þýðing Odds hlýtur að teljast
snilldarverk, og það svo, að sums
staðar komast seinni tíma þýð-
endur vart með tærnar þar sem
hann hafði hælana, - a.m.k. ekki
þegar haft er í huga hið almenna
málfar aldarinnar. Svo sannar-
lega hefir Guðs heilagi andi verið
að verki með Oddi - og í Oddi, er
hann vann að þýðingu sinni í fjós-
inu í Skálholti forðum. Og enn
búum við að því besta, sem Odd-
ur lagði okkur til á þýðingu sinni.
Það er áreiðanlega sannmæli að
hann hafi lagt þá undirstöðu ís-
lensks Biblíumáls, sem við byggj-
um á enn þann dag í dag. Fjöldi
orðatiltækja og heilla setninga
hefir staðið af sér allar endur-
skoðanir. Og þó að ekki sé alltaf
------------— s
Gamla myndin
Fyrsti vörubíllinn í eigu Keflvíkinga
í/érermynd affyrsta vörubílnum feigu Keflvíkinga. Þetta er FORD bif-
reið, en ekki er vitað um árgerðina.
Eigendur bifreiðarinnar voru þeir GUÐNI GUÐLEIFSSON og HALL-
DÓR ÞÓRÐARSON. - Guðni tók b(lpróf28.4. 1927 og meirapróf27.11.
1930.
Guðni Guðieifsson var fyrsti formaður Verkalýðs- og sjómunnafélags
Keflavíkur. Hann var lengi starfsmaður hjá Kaupfélagi Suðurnesja.
Hann á nú heima að Hafnargötu 63 í Keflavík. Meðeigandi hans var
Halldór Þórðarson, síðar trésmíðameistari hér íKeflavík. Hann er nti lát-
inn.
Bílinn keyptu þeir Guðni og Halldór vorið 1927 afGesti Oddleifssyni,
sem þá átti heimci i'Reykjavík. En hér hafði Gestur lengi verið eftirsóttur
sjómaður á vélbátum íNjarðvíkum og íKeflavík. Hann ernú nýlega lát-
inn.
Guðni ókbílnum ogvarþað hansfyrsta verk iKeflavík aðaka flskinum
upp úr vélbátnum HULDU, er báturinn kom úr róðri rétt fyrir vertíðar-
lokin 1927.
Ég, sem þessar h'nur rita man vel eftir þessum atburði, sem þótti mjög
einstœður þá. — Margir tóku þessu þannig, að þarna vœri komið tœki,
sem létt gœti erfið störfþeirra manna, sem unnu við vélbátana i landi,
en sú vinna var þá sannkölluð þrœlavinna. — En þeir voru líka til, sem
litu þetta öðrum augum og töldu það aumingjaskap að geta ekki notað
handvagna eins oggert hefði verið hingað til. En sem betur fer var þetta
tœki fyrsta sporið til þess að létta mönnum þessi erflðu störf.
Þegar ég rœddi við Guðna um notin afþessari fyrstu tœkni hér, þá sagði
hann mér að auk þess að nota bílinn við uppskipun, hefði hann unnið
hjá fiskverkunarstöðvum, einkum hjá Edinborgarverslun, sem þá hafði
mikla fiskverkun fyrir vélbátana í Keflavík og Njarðvíkum og hafði þá
afnot af fiskreitum Duusverslunar, sem þá varfiutt héðan. Iiinnig fluttu
þeir steypuefni, möl og sand í tjarnargarðana við Hafnargötuna og
Vatnsnesveginn, sunnan við gamla íshúsið, þar sem bílaplunið er nú.
Steypuefhið var sótt út í Leiru og var það dregið upp í fötum úr fjörunni
þar.
Ragnar Guðleifsson.
>._________________________________________________________________ý
262-FAXI